Chuyên đề nghiên cứu trao đổi

Chùa Cầu trong thơ ca dân gian ở Hội An

Về một ngôi mộ đẹp mang ảnh hưởng kiến trúc Pháp ở phường Thanh Hà

Di sản của các bậc tiền nhân để lại cho con cháu sau này không chỉ được thể hiện, bảo lưu qua thư tịch, lễ - lệ, tập quán, lối sống mà còn qua các di tích kiến trúc. Mỗi loại hình di tích kiến trúc mang một chức năng, đặc điểm, sắc thái riêng. Việc tìm hiểu, nghiên cứu lịch sử hình thành mỗi di tích góp phần bổ sung, làm rõ sự hình thành, phát triển của cộng đồng dân cư, làng xã, khu vực qua từng thời kỳ. Các di tích mộ táng cũng không phải ngoại lệ. Các ngôi mộ cho chúng ta hiểu về một phần quá khứ của các bậc tiền nhân, về kiến trúc, tập quán tang ma – tống táng của địa phương qua từng giai đoạn.

Tết Trung Thu ở Hội An

Mỗi độ trăng rằm tháng Tám, Hội An lại rộn ràng vui hội Trung Thu. Các gia đình, thôn xóm, các di tích đình miếu, doanh nghiệp, hiệu buôn,… tưng bừng bày mâm cỗ, đón mời các đoàn múa vật linh. Không khí lễ hội thật tươi vui, náo nhiệt. Người Việt xưa có câu“Muốn ăn lúa tháng Năm, trông trăng rằm tháng Tám”. Ngắm trăng rằm tháng Tám và dự đoán về thời tiết, mùa màng, vận mệnh quốc gia là một thông tục từ xưa của Lễ Tết Trung thu tại nhiều quốc gia Đông Bắc Á, Đông Nam Á, một nghi lễ hội mùa, cầu mong sự sinh sôi, nảy nở và cầu cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an . Trải qua thời gian, cùng với những điều kiện giao lưu, tiếp biến văn hóa, Tết Trung Thu ở Hội An mang nhiều giá trị văn hóa đặc sắc riêng có và bền bỉ sức sống theo cùng năm tháng.

Vài thông tin về nghệ thuật trang trí tại di tích Chùa Cầu

Chùa Cầu còn gọi là cầu Nhật Bản, tên chữ là Lai Viễn Kiều (来 遠 橋) –do Chúa Minh Vương Nguyễn Phúc Chu ban tặng vào năm Kỷ Hợi (1719) khi tuần du đến Hội An. Trải qua lịch sử gần 400 năm, ngày nay Chùa Cầu trở thành biểu tượng của di sản văn hóa thế giới Hội An, mang dấu ấn của mối quan hệ, giao lưu văn hóa giữa các quốc gia Việt Nam, Nhật Bản, Trung Hoa và các quốc gia Tây phương tại Hội An trong quá khứ.

Giáo dục Di sản trong học đường ở Hội An một cách tiếp cận mới

Một trong những xu thế mới của thế giới trong nghiên cứu di sản văn hóa, di sản thiên nhiên là tiếp cận tổng thể vật thể và phi vật thể để quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị. Một trong những khuyến nghị quan trọng trong các Công ước UNESCO là triển khai các hình thức giáo dục di sản chính thức và phi chính thức. Cách tiếp cận tổng thể thực thi Công ước 1972 về di sản văn hóa vật thể và Công ước 2003 về di sản văn hóa phi vật thể và các chương trình giáo dục di sản trong học đường ở Hội An hiện nay đang là bài học kinh nghiệm tốt được UNESCO và các chuyên gia di sản đánh giá cao.

Nghệ thuật múa Thiên Cẩu ở Hội An - Một vài ý kiến đề xuất bảo tồn và phát huy

Trà trong văn hóa Hội An

Trong lịch sử, Hội An xứ Quảng từng là trung tâm giao thương với các quốc gia có văn hóa trà nổi tiếng như Trung Quốc, Nhật Bản,… cũng như nhiều nước khác trên thế giới.

Trà và việc buôn trà ở Hội An, Quảng Nam trong lịch sử

Trong lịch sử, Quảng Nam từng là trung tâm kinh tế lớn của khu vực với thương cảng Hội An là cửa ngõ xuất khẩu, trung chuyển hàng hoá lớn bậc nhất của xứ Đàng Trong. Theo nhiều nguồn tư liệu, vào thời kỳ phát triển phồn thịnh, nhiều mặt hàng đã được đưa đến Hội An để tiêu thụ, buôn bán, trong đó có nhiều loại danh trà nổi tiếng được đưa từ Trung Quốc, Nhật Bản và nhiều địa phương trong tỉnh và trong cả nước như Hải Phòng, Nam Định, Hà Nội…

Những lễ hội lớn trong tháng Giêng năm Quý Mão ở Hội An

Theo lịch lễ lệ, lễ hội cổ truyền ở Hội An , trong tháng Giêng, cộng đồng Hội An có 14 lễ hội chính. Bên cạnh hội Tết Nguyên Đán là Tết chung của dân tộc, thành phố Hội An còn có những lễ chính ở một số địa phương như lễ đạp nước, lễ giỗ tổ nghề mộc, lễ cầu an, lễ cầu bông…

Tết Nguyên tiêu ở Hội An

Tết Nguyên tiêu ở Hội An có nguồn gốc từ nhiều quan niệm khác nhau, ở mỗi cộng đồng địa phương có tục lệ cúng tế riêng nhưng có cùng một đặc điểm chung đó là nhân ngày rằm đầu tiên của một năm, người dân bày tỏ tấm lòng tôn kính đối với các chư vị Phật, các vị thần, tiền nhân... cầu mong cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đây vừa là dịp lễ hội, vừa là ngày cúng tế cầu an, tế tự, cầu tài xin lộc đầu năm ở nhiều di tích tín ngưỡng trên địa bàn thành phố và hội quán trong Khu phố cổ Hội An.

Một số sự kiện liên quan đến di tích kiến trúc ở Hội An vào năm Mão

Con mèo là con vật đứng ở vị trí thứ 4 trong số 12 con giáp tương ứng với 12 địa chi (Thập nhị địa chi: Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi) theo quan niệm văn hóa cổ truyền của dân tộc. Trong âm lịch, tháng cầm tinh con mèo (tháng 2) gọi là tháng Mão và năm cầm tinh con mèo được gọi là năm Mão với các tháng/năm can chi: Ất Mão, Đinh Mão, Kỷ Mão, Tân Mão và Quý Mão.

Ghe đua trong đời sống văn hóa của cư dân Hội An

Đóng ghe/thuyền đua và tổ chức hoạt động đua ghe/thuyền vào các dịp lễ, tết từ lâu đã trở thành nét văn hóa dân gian độc đáo của nhiều vùng miền ở Việt Nam như đua ghe Ngo ở Nam bộ, bơi chải ở miền Bắc và đua ghe ở miền Trung.

Hướng dẫn “Dựng cây nêu ngày Tết” trong dịp Tết Nguyên đán Quý Mão – 2023

Dựng cây nêu là một tập tục truyền thống của cư dân Việt Nam nói chung, cư dân Hội An nói riêng. Từ xa xưa, để chuẩn bị ăn Tết, người ta thường lo mua sắm, làm bánh mứt, vệ sinh, trang hoàng nhà cửa… và dựng một cây nêu trước sân nhà, sân đình… Cây nêu là biểu tượng của sự trừ tà, trấn ác, ước mong bình an, mưa thuận gió hòa và khẳng định chủ quyền lãnh thổ đất đai của gia đình, làng xóm, cộng đồng.

Một vài thông tin về Hội An trong Du ký Trung Kỳ theo đường cái quan của Camille Paris

Du Ký Trung Kỳ theo đường cái quan (Voyage d’exploration de Hué en Cochinchine par la Route mandarine) là tác phẩm mang tính ký sự của Camille Paris, được xuất bản vào năm 1889 tại Nhà xuất bản Ernest Leroux (Pháp). Camille Paris là một tác giả không chuyên vì khi viết cuốn sách này, ông là viên chức của chính quyền thuộc địa Pháp đang đảm trách xây dựng đường điện báo từ Huế đến các tỉnh phía Nam Trung Kỳ.

Tết Nguyên đán qua ghi chép của người Pháp

Tết Nguyên đán là lễ lớn nhất trong năm, một trong những phong tục người Việt từ xưa cho đến ngày nay. Dưới thời kỳ Pháp thuộc, mặc dù bị hạn chế do những chính sách thuộc địa song với bề dày truyền thống văn hóa, lịch sử, người Việt vẫn gìn giữ được nét đẹp bản sắc văn hóa Tết cổ truyền dân tộc. Qua các ghi chép của những công chức, nhà nghiên cứu người Pháp từng sinh sống và làm việc tại Việt Nam, trong bài viết này, xin giới thiệu một vài thông tin về lễ Tết Nguyên đán dưới thời kỳ Pháp thuộc.

Một số sự kiện liên quan đến Hội An vào năm Mão qua các tư liệu lịch sử

Với vị thế địa lịch sử - văn hóa, Hội An từ rất sớm là nơi giao thương, buôn bán của các nước trong khu vực và trên thế giới.

Món phở của người Hội An

Phở là một món ăn quốc hồn quốc túy của dân tộc Việt Nam, song ở mỗi vùng miền lại có cách chế biến riêng hợp khẩu vị, thói quen của người dân. Người Hội An ưa thích món phở tái với sợi phở dai, cưng cứng và dầy mình hơn sợi phở Bắc. Sợi phở mộc mạc làm từ gạo quê được phơi héo để tăng độ dẻo dai theo ý thích ăn phở của người miền Trung, hoàn toàn không dùng đến chất hóa học phụ trợ.

Nhà thờ tộc Nguyễn Văn, phường Thanh Hà

Nhà thờ tộc Nguyễn Văn hiện tọa lạc tại khối Thanh Chiếm, phường Thanh Hà, thành phố Hội An. Đây là nơi thờ cúng thủy tổ và tiền nhân của tộc Nguyễn (Nguyễn Văn), là một trong “Bát tộc tiền hiền” của làng Thanh Hà. Tương truyền, vào khoảng đầu thế kỷ XVI, tiền hiền các tộc Nguyễn Viết, Nguyễn Văn, Nguyễn Đức, Nguyễn Kim, Lê, Phạm, Bùi, Ngụy từ Thanh Hóa, Nghệ An đến khai cơ, lập nghiệp tại vùng đất này, lập nên làng Thanh Hà. Căn cứ vào gia phả tộc Nguyễn Viết, tộc Võ Văn ở Thanh Hà, có thể nhận thấy việc di dân, lập làng diễn ra từ rất sớm.

Nghề trồng quật giống ở Cẩm Hà

Xã Cẩm Hà là một trong 13 đơn vị hành chính của thành phố Hội An, cách trung tâm hành chính thành phố 02 km về phía Bắc. Tổng diện tích tự nhiên là 613,2 ha (6,132 km2), có 5 thôn: Trảng Suối, Trà Quế, Đồng Nà, Bầu Ốc, Bến Trễ. Vùng đất này nổi tiếng với hai thương hiệu rau Trà Quế và Quật cảnh Cẩm Hà. Đây được xem là 2 nghề mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho đại đa số người dân trong xã góp phần không nhỏ cho sự phát triển kinh tế và tạo môi trường phát triển du lịch làng quê sinh thái hiệu quả nhất trong thời gian gần đây.