Chuyên đề nghiên cứu trao đổi

Phong tục cưới hỏi ở Hội An

Ý thức được tầm quan trọng của hôn nhân - cưới hỏi đối với một đời người, cha ông ta đã đặt ra những lễ nghi trang trọng, thiêng liêng để tạo ra những dấu ấn không phai trong tâm khảm của đôi vợ chồng trẻ, qua đó tạo cho họ ý thức về trách nhiệm và nghĩa vụ đối với nhau, cũng như đối với gia đình, con cái, với dòng họ gia tiên. Tuy nhiên, theo nhận biết của chúng tôi, ở Hội An - xứ Quảng trước đây, hôn nhân - cưới hỏi có phần giản lược hơn về một số lễ tục so với một số địa phương ở phía Bắc và ngay cả vùng Thừa Thiên - Huế.

Vấn đề bảo tồn và phát huy di tích, di vật khảo cổ ở Hội An

Hội An trong phong trào chống thuế Trung Kỳ

Trong năm 1907, đầu 1908, chính quyền của Pháp cùng với triều Nguyễn ra lệnh tăng sưu, thuế. Điều này khiến cho người dân nhất là ở nông thôn đang khó khăn lại càng khó khăn hơn. Trong hoàn cảnh đó, vào đầu năm 1908, tại làng Phiếm Ái - huyện Đại Lộc, trong một bữa giỗ, các ông Lương Châu, Trương Hoành, Hứa Tạo, Trương Tốn, Trương Côn, Trương Đính… đã bàn tính, thảo đơn kháng thuế, cự sưu.

Vài nét về xóm Mồ Côi

Xóm Mồ Côi hiện nằm trên địa bàn khối Trường Lệ, phường Cẩm Châu, thành phố Hội An. Nhìn từ xa, xóm Mồ Côi như một ốc đảo nhỏ, bao bọc xung quanh là cánh đồng Trường Lệ trải rộng xuống tận Xóm Chiêu, kéo dài ra Trà Quế. Trong xóm có 07 hộ gia đình đang sinh sống trên diện tích đất tự nhiên rất khiêm tốn.

Nhà văn - Anh hùng liệt sĩ Chu Cẩm Phong

Có một người thanh niên Hội An mang tâm hồn trẻ trung của mình ghi lại những suy nghĩ thơ đẹp của một thanh niên trí thức về cuộc chiến tranh đầy gian khó, hào hùng, về những cảm nhận sự hy sinh của đồng đội, đồng chí cũng như cảm nhận sống để hy sinh của bản thân mình. Người thanh niên đó là Chu Cẩm Phong, anh tên thật là Trần Tiến, sinh năm 1941 ở Hội An.

VÀI NÉT VỀ HỆ THỐNG THỜ TỰ VÀ SINH HOẠT TÔN GIÁO Ở TỔ ĐÌNH PHƯỚC LÂM

Tổ đình Phước Lâm hiện tọa lạc tại thôn Cửa Suối, xã Cẩm Hà, thành phố Hội An. Tổ đình do Thiền sư Ân Triêm khai lập vào giữa thế kỷ XVIII.

Bước đầu tìm hiểu về hệ thống thần linh được thờ cúng ở Hội An

Việc thờ cúng thần linh là một phần tín ngưỡng quan trọng của người Việt nói chung và người Hội An nói riêng. Để góp phần nhận diện rõ hơn về hệ thống thần linh được thờ cúng trong văn hóa làng xã ở Hội An, người viết xin giới thiệu khái quát những nét quan trọng về các vị thần trong tín ngưỡng thờ cúng hiện nay. Nếu dựa trên tiêu chí về tính chất đặc điểm của các vị thần thì có thể chia ra hai thành phần là nhân thần và nhiên thần. Nhân thần là những người có công đức được tôn vinh thờ phụng, hoặc là những vị khai canh khai khẩn trong các làng xã, hoặc những nhân vật lịch sử có công lao, tài năng và tiết hạnh như Quan Thánh được thờ ở Chùa Ông, Thiên Hậu Thánh mẫu ở Hội quán Phước Kiến… Những vị này có tên tuổi hành trạng rõ ràng. Nhiên thần là các lực lượng tự nhiên mang sức mạnh chi phối cuộc sống hàng ngày của nhân dân, được nhân dân tôn vinh để cầu xin sự bảo hộ như Ngũ Hành Tiên nương tượng trưng cho các yếu tố nước, lửa, kim loại, đất, cây được thờ các miếu, đình ở các làng xã Hội An…

CÁ HẤP CẨM NAM

Nằm về phía Đông Nam phố cổ Hội An, Cẩm Nam không chỉ nổi tiếng với món hến trộn hay những quả bắp luộc ngọt mềm mà còn được nhiều người biết đến qua sản phẩm cá hấp thơm ngon. Về Cẩm Nam mùa này, thật khó có thể kìm lòng khi đi ngang qua những lò cá hấp đang trong độ nước sôi, khói tỏa. Theo kết quả khảo sát, ở Hội An trước đây, nghề làm cá hấp không chỉ phổ biến ở Cẩm Nam mà còn ở Cẩm An, Cẩm Thanh, khu vực chợ cá Cẩm Hà, nay là phường Thanh Hà,... Trong giai đoạn phát triển nhất, ở Cẩm Nam có trên 30 lò hấp, còn tại Thanh Hà có khoảng 8 lò. Hiện nay, do nhiều yếu tố khách quan nên nghề này chỉ tập trung ở Cẩm Nam, nhất là tại khối Hà Trung.

NẶNG TÌNH QUÊ HƯƠNG, GIÀU LÒNG YÊU NƯỚC

Năm 1904, sau khi lai kinh thi Hội, trên đường về ghé thăm Đà Nẵng, vùng đất xương thịt của Tổ quốc bị cắt làm nhượng địa thuộc Pháp, Chí sĩ Trần Quý Cáp đã xót xa sáng tác bài thơ “Đà Nẵng hoài cảm” bằng chữ Hán: Thử địa do hà động chiến phong/Chí kim đáo xứ thỉ xà tung/Thuyền lâm nội phụ tam tài sắc/Xa tẩu trùng quan nhứt lộ thông, Cố quốc sơn hà lân địch lý/Thùy gia lầu các tịch dương trung/An năng tái khởi Trần Hưng Đạo/Cọng vãn Đằng Giang vĩ đại công.

DẤN THÂN THỰC HIỆN CÔNG CUỘC DUY TÂN

Trần Quý Cáp sống trong một thời kỳ lịch sử đặc biệt, thấu hiểu tình cảnh của đất nước và nhân dân mình khi chủ quyền đất nước bị mất, vua quan nhà Nguyễn không còn thực quyền, nhân dân khốn khổ trong vòng kìm kẹp, bóc lột của thực dân, phong kiến.

KHÔNG GIAN LINH THIÊNG TRONG GIA ĐÌNH

Mỗi gia đình dù giàu dù nghèo đều có một không gian nhất định dành cho việc thờ cúng, tế tự. Đây là nơi thể hiện tập trung quan niệm của cư dân trong sinh hoạt tín ngưỡng - tinh thần. Về tính chất, đây là nơi trang nghiêm nhất, linh thiêng nhất trong mỗi gia đình. Theo quan niệm của dân chúng đây cũng là nơi xảy ra sự giao lưu, sự tiếp xúc giữa tổ tiên - những người đã khuất với những người đang sống, là nơi để con cháu bày tỏ lòng kính trọng, lòng biết ơn đối với công nghiệp của cha ông.

ĐỒ SỨ HIZEN - NHẬT BẢN PHÁT HIỆN Ở HỘI AN

Gốm sứ Nhật Bản có lịch sử hình thành và phát triển trải qua hàng nghìn năm mà trong đó thế kỷ XVI - XVIII là giai đoạn thịnh vượng nhất với trung tâm sản xuất tiêu biểu là tỉnh Hizen - Nhật Bản

CAI PHỦ TÀU - CHU KỲ SƠN

Hiện nay, tại Khối 3 nay là khối Phong An - phường Sơn Phong còn lưu lại một ngôi mộ cổ mà người dân thường gọi là mộ ông Chu Kỳ Sơn. Trong văn bia mộ có ghi: “Giang nam hiển khảo Ân thọ nội viên Cai phủ tàu Ấu Tứ Hầu Chu Kỳ Sơn. Tuế thứ Giáp tuất niên cốc Đán. Hiếu nam Chu Thủ Nương phụng lập thạch”. Từ nội dung văn bia cho biết, đây là ngôi mộ của một Cai Phủ Tàu tước Âu Thọ Hầu mang tên Chu Kỳ Sơn.

THƯƠNG NHÂN NHẬT BẢN TANI YAJIROBEI

Nằm giữa đồng lúa ở khối Trường Lệ - phường Cẩm Châu hiện còn một ngôi mộ mà người dân thường gọi là mộ ông Tani Yajirobei. Mộ xây theo hướng Đông Bắc, trên một gò đất cao hẹp.

CÂY DỪA NƯỚC CẨM THANH

Dừa nước có tên khoa học là Nypa fruticans còn được gọi là Attap palm là loài duy nhất trong họ Cau (Are caceae) sinh sống trong đấm lầy.

Thăng hoa "Mỳ Quảng"

Không hiểu vì sao miền Trung có “ngũ Quảng” nhưng món mì Quảng lại chỉ định danh riêng cho xứ Quảng Nam. Thức quà dân dã của miền đất khó ấy giờ đã “vinh dự” được xếp vào 12 món ăn Việt Nam được công nhận giá trị ẩm thực châu Á.

MÚA THIÊN CẨU Ở HỘI AN

Là loại hình múa dân gian gắn với tết Trung Thu, lưu truyền ở Hội An từ lâu đời và để lại dấu ấn văn hóa sâu sắc trong lòng nhiều người dân phố Hội. Về tên gọi, Thiên Cẩu có nghĩa là chó nhà trời, nhưng cũng như nhiều hiện tượng văn hóa dân gian khác, con vật này được tô điểm thành linh vật mang tính huyền thoại với những đặc điểm khác thường về hình dáng: đầu có sừng cong về phía trán, mắt lồi, hai bên mép có mang, miệng há đầy vẻ đe dọa.

HÁT BẢ TRẠO

Ở Hội An trước đây lưu hành phổ biến hình thức hát bả trạo và bạn chèo đưa linh. Đây là loại hình nghệ thuật tổng hợp bao gồm các yếu tố tuồng, nghi lễ, múa dân gian, dân ca.

Hội An qua tác phẩm “Hải Nam Tạp trứ” của Thái Đình Lan

Danh từ “Hội An” từ lâu đã được nhắc đến trong nhiều tài liệu của các nhà truyền giáo, những ghi chép của các nhà buôn… Dưới con mắt của một nho sĩ, Thái Đình Lan cũng có những cảm nhận riêng về mảnh đất và con người nơi đây. Trong khuôn khổ bài này chúng tôi sẽ giới thiệu về những mô tả của Thái Đình Lan về Hội An qua tác phẩm “Hải Nam tạp trứ”.