"Đồng khởi" xã Cẩm Thanh

                    Sự kiện có ý nghĩa quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của quân và dân Cẩm Thanh đó là “Đồng Khởi” giải phóng Cẩm Thanh.
 

                  Trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, nhận thấy được sự tổn thất của phong trào cách mạng miền Nam, hội nghị lần thứ 15 của Trung ương Đảng đã đề ra nghị quyết khẳng định: “Con đường cơ bản của cách mạng miền Nam là khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân bằng sức mạnh của quần chúng là chủ yếu, kết hợp với lực lượng vũ trang”.

              Trong gian đoạn này, đồng chí Ngô Xuân Hạ được Tỉnh ủy phân công tiếp tục phụ trách Hội An, hoạt động ở các vùng Thanh Nhì, Thanh Tam, Thuận Tình. Tháng 5/1959, Tỉnh ủy mở hội nghị quán triệt Nghị quyết 15 của TW Đảng. Nhận được tài liệu về Nghị quyết 15, đồng chí Ngô Xuân Hạ và cơ sở cách mạng ở Cẩm Thanh tổ chức đợt rải truyền đơn trong toàn thị xã bằng nhiều hình thức. Nhờ thế, cơ sở cách mạng càng có điều kiện phát triển mạnh, mở rộng mạng lưới ra các xã ngoại ô.
Lúc này địch đang triển khai chiến lược “chiến tranh đặc biệt”. Tại Hội An, địch thiết lập 2 cơ quan cố vấn và tình báo Mỹ trong nội thị, tăng cường thêm những đại đội biệt kích, thám báo, hải thuyền…

          Đầu tháng 8/1964, đồng chí Nguyễn Hữu Đức, thường vụ Tỉnh ủy triệu tập Hội nghị cán bộ của Hội An tại Dốc Chờ (giáp giới giữa Điện Nam và Điện Ngọc). Hội nghị tập trung bàn công tác trọng tâm lúc này là phá ấp, phá kèm, giành quyền làm chủ các vùng nông thôn. Hội nghị thống nhất chủ trương, kế hoạch phát động nhân dân Thị xã khởi nghĩa làm chủ các vùng nông thôn, lấy lực lượng quần chúng tại Thuận Tình làm nòng cốt để giải phóng Cẩm Thanh, sau đó dùng Cẩm Thanh làm bàn đạp giải phóng các xã còn lại.

            Sau hội nghị, công việc chuẩn bị khởi nghĩa được tiến hành bí mật nhưng khẩn trương. Tại Cẩm Thanh, quần chúng lấy bẹ dừa đẽo làm súng giả, lựu đạn giả cùng giáo mác, gậy gộc, ghe thuyền được chuẩn bị sẵn sàng. Cơ sở nội tuyến trong trung đội nghĩa quân ngụy do Huỳnh Phước Cư (Trung đội phó) phụ trách được lệnh nắm chắc tình hình, chuẩn bị kế hoạch phối hợp hành động.

            12 giờ khuya ngày 27/9/1964, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của hai đồng chí Lê Hòa và Nguyễn Quảng Phòng, quần chúng cách mạng Cẩm Thanh nổi dậy làm kế nghi binh, đeo súng bẹ dừa hành quân rầm rập hò reo náo động. Thêm vào đó, cơ sở ta tung tin hù dọa làm cho bọn ngụy quân, ngụy quyền tại xã khiếp sợ, tưởng bộ đội chủ lực về giải phóng Cẩm Thanh nên không dám chống cự. Bọn ác ôn gồm 3 tên hội đồng xã, 7 liên gia trưởng cùng trung đội nghĩa quân bị bắt đem về đình Thanh Nhất. Tại đây, quần chúng được huy động đến dự mit tinh do đồng chí Lê Hòa chủ tọa, tuyên bố xóa bỏ ách cai trị của chính quyền tay sai, thành lập Ủy ban tự quản và Mặt trận dân tộc giải phóng xã. Nhân dân lên án vạch trần tội ác của bọn ác ôn và quyết định xử tử 2 tên đã gây nhiều nợ máu, số còn lại thú tội và hứa tích cực tham gia các phong trào cách mạng để chuộc lại lỗi lầm. Cuộc khởi nghĩa ở Cẩm Thanh thắng lợi hoàn toàn, không tổn thất và không thiệt hại về tài sản của nhân dân.

           Sự kiện này đã mở đầu làn sóng “Đồng Khởi” mạnh như triều dâng ở nhiều xã vùng ven nội ô khác của Hội An và chính quyền nhân dân đã được xây dựng khắp nông thôn Hội An.

           Nhằm ghi nhận những đóng góp to lớn của quân và dân Cẩm Thanh trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ xâm lược, Nhà nước đã phong tặng cho cán bộ, quân và dân Cẩm Thanh phần thưởng vô cùng cao quý, đó là danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” vào năm 1994. Vì thế, Cẩm Thanh đã trở thành địa phương sớm nhất của Hội An, Quảng Nam đón nhận vinh dự này.

          Năm nay, tròn 50 năm sau ngày “Đồng Khởi” giải phóng Cẩm Thanh, đồng thời, năm 2014 cũng vừa tròn 20 năm Cẩm Thanh được vinh danh “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”, cán bộ và nhân dân xã Cẩm Thanh long trọng tổ chức lễ kỷ niệm ngày “Đồng Khởi” (27/9/1964 – 27/9/2014). Đây là hoạt động có ý nghĩa quan trọng, nhằm ghi nhận công lao to lớn của những người con Cẩm Thanh Anh hùng, qua đó nhắc nhở, giáo dục cho thế hệ trẻ về truyền thống đấu tranh cách mạng của quân và dân Cẩm Thanh trong lịch sử.

* Tài liệu tham khảo:
- Lịch sử Đảng bộ thị xã Hội An (1930-1975).