Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An
Hội An qua các ca khúc
Hội An từ lâu được biết đến là một thương cảng sầm uất vào thế kỷ XVII - XVIII. Với nhiều thương nhân từ các nước phương Tây, các nước châu Á đến buôn bán và sinh sống tạo cho Hội An một cuộc sống nhộn nhịp, tấp nập vào thời điểm đó. Sự hình thành thương cảng ngày ấy đã mang lại cho Hội An một “vẻ đẹp không trùng lắp” như ngày hôm nay.
Nơi đây hội tụ nhiều yếu tố văn hóa qua các thời kỳ của một thương cảng, ngoài ra tính đa dạng trong các loại hình văn hóa cũng là một điểm nổi bật của phố cổ Hội An. Vẻ đẹp của thành phố nhỏ nằm bên con sông Hoài thơ mộng được thế giới biết đến nhiều hơn có lẽ là sau khi khu phố cổ Hội An được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới (4/12/1999).
Hội An không chỉ đẹp về mặt hình thức mà trong đó còn ẩn chứa nhiều giá trị văn hóa, lịch sử. Trong thời gian dài Hội An được nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học trong nước và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu nghiên cứu về các lĩnh vực văn hóa, kiến trúc, lịch sử… Các công trình nghiên cứu đó đã mang lại cho Hội An nhiều động thái tích cực hơn trong công tác bảo tồn và phát huy di sản vô giá của nhân loại. Càng ngày nhiều nơi biết đến Hội An với nhiều hình thức khác nhau như qua internet, báo chí, qua các công trình nghiên cứu, các loại hình du lịch, các hoạt động văn hóa đặc trưng của điạ phương,… nhưng một loại hình mà có lẽ không ai có thể phủ nhận sức lan tỏa của nó với cuộc sống con người chúng ta ở mọi thời đại, mọi hoàn cảnh làm cho ta cảm thấy thêm yêu thêm quý cuộc sống này hơn, mang con người lại gần với nhau hơn, đó là âm nhạc. Ngoài ra, âm nhạc cũng mang “văn hóa” đến gần với mọi người khắp nơi trên thế giới.
Hội An là một trong những nơi được nhiều nhạc sĩ nổi tiếng ưu ái dành cho những sáng tác hết sức ngọt ngào, cảm mến. Hiện tại, có hàng trăm ca khúc được nhiều nhạc sĩ sáng tác dành riêng cho Hội An. Mỗi ca khúc mang một sắc thái riêng, nhưng có lẽ ai cũng nhận ra hầu hết các sáng tác viết về Hội An luôn mang đến cho người nghe một cảm giác nhẹ nhàng, du dương, một cảm xúc lạ thường xen lẫn niềm tự hào, kiêu hãnh về một Hội An hiền hòa mến khách.
Dòng nhạc tôi muốn nói dưới đây là dòng nhạc nhẹ, nhạc trẻ, nhạc quê hương mà trong thời gian qua đã được nhiều nhạc sĩ nổi tiếng sáng tác như nhạc sĩ Thuận Yến với bài “Em và Hội An”, Trần Ái Nghĩa với bài “Cung Trầm Hội An”, Nguyễn Duy Khoái với bài “Đêm hội phố Hoài”, hay “Hội An mùa xuân” - nhạc và lời Quang Liêm, “Về với Hội An” của Trần Dũng, “Hội An vang khúc ca xuân” - nhạc và lời Ngọc Lệ, “Miên man Hội An” của Phan Thanh Bảo, “Phố Trăng” - thơ Hoàng Minh Nhân, nhạc Hoàng Kim Chi, “Hội An thương nhớ” - thơ Ngọc Nam nhạc Minh Đức, “Em và Hội An” - thơ Dương Thành Vũ, nhạc Thuận Yến, “Cổ tích Hội An” - thơ Hoàng Vũ Thuận, nhạc Hoàng Sông Hương, “Bóng dáng” - nhạc và lời Quang Trung,… và “Nhớ khẩu súng khắc tên Người” của Hoàng Tú Mỹ.
Mỗi tác phẩm là một mạch nguồn cảm xúc khác nhau. Mỗi người có một cách thể hiện tình yêu quê hương, đất nước của mình khác nhau, có người nói ra thành lời, có người thả hồn mình vào các tác phẩm tranh ảnh, làm thơ, nghiên cứu tìm hiểu về các giá trị văn hóa trong Hội An,… Nhạc sĩ thì lại có cách thể hiện riêng của họ. Việc gửi tình yêu mến của mình qua các bài hát, lời ca ngọt ngào, sâu lắng cũng là một cách thể hiện. Còn nhớ có một bài hát của nhạc sĩ Hoàng Long - Hoàng Lân đã vang bóng trong một thời gian dài được nhiều ca sĩ lựa chọn khi hát về Hội An, đó là bài “Chiều Hội An”, một bài hát mang vẻ đẹp mềm mại của buổi chiều Hội An, nhẹ nhàng mà đẹp lãng mạn: “Chiều về Hội An mênh mông mênh mông hai bên đường gió cát. Rì rào hàng cây trong gió xôn xao nghe như một khúc hát. Về những ngôi nhà còn in dấu xưa một thành phố nhỏ trông ra biển Đông, dọc theo bến sông những ngôi chùa cổ, vọng vang thoi rộn ràng mùa xuân đang tới đó. Ơi Hội An quê hương em trong gió chiều niềm vui dâng lên,… Cửa Đại chiều nay mây bay mây bay vờn theo làn gió ấm. Bồng bềnh thuyền vui tôm cá xôn xao trong khoan đầy ấp gió. Một nét xa mờ đàn chim én bay về Cù Lao Chàm thêm yêu nồng say, trời xanh mắt em nước sông Thu Bồn, đường xa mới quen mặn nồng giọng ai thương lắm đó. Ơi Hội An quê hương em, một tiếng đàn gởi thêm bâng khuâng, cho bài ca hôm nay niềm tin gói trọn cùng em, thủy chung son sắc như màu tím biếc chân mây…”. Sự quan sát tinh tế, một cảm xúc dạt dào, tình cảm sâu đậm với Hội An mới có thể viết nên những lời ca hay như thế. Bên cạnh đó còn nhiều bài hát đi cùng năm tháng và được nhiều người lựa chọn để thưởng thức như bài “Đêm hội phố Hoài” của tác giả Nguyễn Duy Khoái
Hội An không chỉ đẹp về mặt hình thức mà trong đó còn ẩn chứa nhiều giá trị văn hóa, lịch sử. Trong thời gian dài Hội An được nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học trong nước và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu nghiên cứu về các lĩnh vực văn hóa, kiến trúc, lịch sử… Các công trình nghiên cứu đó đã mang lại cho Hội An nhiều động thái tích cực hơn trong công tác bảo tồn và phát huy di sản vô giá của nhân loại. Càng ngày nhiều nơi biết đến Hội An với nhiều hình thức khác nhau như qua internet, báo chí, qua các công trình nghiên cứu, các loại hình du lịch, các hoạt động văn hóa đặc trưng của điạ phương,… nhưng một loại hình mà có lẽ không ai có thể phủ nhận sức lan tỏa của nó với cuộc sống con người chúng ta ở mọi thời đại, mọi hoàn cảnh làm cho ta cảm thấy thêm yêu thêm quý cuộc sống này hơn, mang con người lại gần với nhau hơn, đó là âm nhạc. Ngoài ra, âm nhạc cũng mang “văn hóa” đến gần với mọi người khắp nơi trên thế giới.
Hội An là một trong những nơi được nhiều nhạc sĩ nổi tiếng ưu ái dành cho những sáng tác hết sức ngọt ngào, cảm mến. Hiện tại, có hàng trăm ca khúc được nhiều nhạc sĩ sáng tác dành riêng cho Hội An. Mỗi ca khúc mang một sắc thái riêng, nhưng có lẽ ai cũng nhận ra hầu hết các sáng tác viết về Hội An luôn mang đến cho người nghe một cảm giác nhẹ nhàng, du dương, một cảm xúc lạ thường xen lẫn niềm tự hào, kiêu hãnh về một Hội An hiền hòa mến khách.
Dòng nhạc tôi muốn nói dưới đây là dòng nhạc nhẹ, nhạc trẻ, nhạc quê hương mà trong thời gian qua đã được nhiều nhạc sĩ nổi tiếng sáng tác như nhạc sĩ Thuận Yến với bài “Em và Hội An”, Trần Ái Nghĩa với bài “Cung Trầm Hội An”, Nguyễn Duy Khoái với bài “Đêm hội phố Hoài”, hay “Hội An mùa xuân” - nhạc và lời Quang Liêm, “Về với Hội An” của Trần Dũng, “Hội An vang khúc ca xuân” - nhạc và lời Ngọc Lệ, “Miên man Hội An” của Phan Thanh Bảo, “Phố Trăng” - thơ Hoàng Minh Nhân, nhạc Hoàng Kim Chi, “Hội An thương nhớ” - thơ Ngọc Nam nhạc Minh Đức, “Em và Hội An” - thơ Dương Thành Vũ, nhạc Thuận Yến, “Cổ tích Hội An” - thơ Hoàng Vũ Thuận, nhạc Hoàng Sông Hương, “Bóng dáng” - nhạc và lời Quang Trung,… và “Nhớ khẩu súng khắc tên Người” của Hoàng Tú Mỹ.
Mỗi tác phẩm là một mạch nguồn cảm xúc khác nhau. Mỗi người có một cách thể hiện tình yêu quê hương, đất nước của mình khác nhau, có người nói ra thành lời, có người thả hồn mình vào các tác phẩm tranh ảnh, làm thơ, nghiên cứu tìm hiểu về các giá trị văn hóa trong Hội An,… Nhạc sĩ thì lại có cách thể hiện riêng của họ. Việc gửi tình yêu mến của mình qua các bài hát, lời ca ngọt ngào, sâu lắng cũng là một cách thể hiện. Còn nhớ có một bài hát của nhạc sĩ Hoàng Long - Hoàng Lân đã vang bóng trong một thời gian dài được nhiều ca sĩ lựa chọn khi hát về Hội An, đó là bài “Chiều Hội An”, một bài hát mang vẻ đẹp mềm mại của buổi chiều Hội An, nhẹ nhàng mà đẹp lãng mạn: “Chiều về Hội An mênh mông mênh mông hai bên đường gió cát. Rì rào hàng cây trong gió xôn xao nghe như một khúc hát. Về những ngôi nhà còn in dấu xưa một thành phố nhỏ trông ra biển Đông, dọc theo bến sông những ngôi chùa cổ, vọng vang thoi rộn ràng mùa xuân đang tới đó. Ơi Hội An quê hương em trong gió chiều niềm vui dâng lên,… Cửa Đại chiều nay mây bay mây bay vờn theo làn gió ấm. Bồng bềnh thuyền vui tôm cá xôn xao trong khoan đầy ấp gió. Một nét xa mờ đàn chim én bay về Cù Lao Chàm thêm yêu nồng say, trời xanh mắt em nước sông Thu Bồn, đường xa mới quen mặn nồng giọng ai thương lắm đó. Ơi Hội An quê hương em, một tiếng đàn gởi thêm bâng khuâng, cho bài ca hôm nay niềm tin gói trọn cùng em, thủy chung son sắc như màu tím biếc chân mây…”. Sự quan sát tinh tế, một cảm xúc dạt dào, tình cảm sâu đậm với Hội An mới có thể viết nên những lời ca hay như thế. Bên cạnh đó còn nhiều bài hát đi cùng năm tháng và được nhiều người lựa chọn để thưởng thức như bài “Đêm hội phố Hoài” của tác giả Nguyễn Duy Khoái
đã mang lại luồng gió mới cho người yêu âm nhạc và tác phẩm này đạt giải 3 của Hội Nhạc sĩ Việt Nam trao tặng năm 2001. Nhạc sĩ Duy Khoái có nhiều sáng tác thành công về ca ngợi quê hương, đất nước. Trong một bài trả lời phỏng vấn trên báo, ông nói: “Đi qua một miền đất nào trên quê hương, tôi cũng muốn hát lên, tự lòng mình hát ngợi ca đất và người. Về mức độ phổ biến và tình cảm của người yêu nhạc đối với từng tác phẩm tuy có khác nhau, nhưng đó là tình cảm của mình gửi lại, bao giờ cũng chân thật, cũng nồng nàn. Vì vậy, nếu đánh giá thành công của mỗi ca khúc, xin gửi tất cả vào sự cảm nhận, đánh giá của công chúng và thử thách của thời gian...”(1).
Cái nồng nàn chân thật ấy được ông viết: “Tìm lại ngày xưa đã mất bên sông Hoài tôi về chiều nay. Thấy bông hoa vàng rụng bên sông, ngày xưa đã qua qua rồi. Loanh quanh trên những con đường nhỏ. Lang thang qua phố xưa nhà cổ. Đi đâu cũng một màu xanh trong vắt hồn phố xưa. Chiều về Hội An để đêm mơ Hoài phố. Vẫn ánh đèn đêm xôn xao chợ khuya. Vẫn tiếng rao trăm năm vọng về. Trên thuyền hoa, lời tình xưa ru ai xao xuyến. Sóng trên sông Hoài, ánh trăng đêm nào cùng ngàn hoa đăng lung linh trôi bồng bềnh nỗi nhớ bóng người xưa. Ai ngồi đợi ai trên bến sông này....”.
Và một người con Hội An viết nên ca khúc “Cung Trầm Hội An” đó là nhạc sĩ Trần Ái Nghĩa, Ông nói: “Ca khúc này như một lời tạ ơn với Hội An, nơi mình đã “cất tiếng hát” chào đời” (2): “Cung trầm tình người Hội An... Đêm Hội An lanh quanh tôi gặp lại tôi, câu ca thuở bé trên nôi đưa tôi về ngày xưa xa xôi. Ơi Hội An! Bao năm Chùa Cầu trầm ngâm, thương ai Cửa Đại còn trông. Yêu sao phố cổ cung trầm ơi cung trầm Hội An....”. Tác phẩm này đã được giải thưởng của Hội Nhạc sĩ Việt Nam năm 2013. Và còn rất rất nhiều sáng tác hay như thế được nhiều nhạc sĩ gởi gắm dành riêng cho Hội An.
Còn một đối tượng cũng góp phần quan trọng không kém trong việc chuyển tải cảm xúc của tác giả đến gần với công chúng hơn đó là ca sĩ. Khi Hội An được biết đến nhiều hơn thì ngày càng nhiều ca sĩ lựa chọn các ca khúc viết về Hội An để thể hiện, ngoài các ca sĩ là người con Hội An như ca sĩ Ánh Tuyết, Duy Dũng,... còn có nhiều ca sĩ khắp mọi miền đất nước như nhóm Năm Dòng Kẻ, ca sĩ Mỹ Tâm, Nam Khánh, Thanh Trà, Quốc Đại,.... thể hiện nhiều ca khúc về Hội An cũng rất thành công, để lại trong lòng công chúng yêu nhạc, yêu mảnh đất Hội An một cảm xúc bùi ngùi, xúc động.
Trong vài năm trở lại đây, Hội An là điểm lý tưởng cho việc tổ chức các hoạt động lễ hội, các bài hát viết về Hội An luôn là lựa chọn hàng đầu của các nhà tổ chức, đó không chỉ là một tình cảm của con người Hội An dành tặng lại cho tác giả, cho du khách mỗi khi đến Hội An mà còn là một trong những thông điệp mạnh mẽ trong việc quảng bá hình ảnh Hội An thân thương đến với công chúng trong và ngoài nước. Và đó cũng là một trong những công tác tuyên truyền mà Hội An đã và đang làm rất tốt trong thời gian qua.
Chú thích:
(1) Trích trong bài phỏng vấn: “Nhạc sĩ Nguyễn Duy Khoái: Thành công của ca khúc do công chúng thẩm định” tác giả Trần Trung Sáng (baodanang.vn).
(2) Trích trong website: http://nghiatranai.vnweblogs.com.
Tác giả: Lê Thị Ngọc Hương
Nguồn tin: Đặc san Nghiên cứu lịch sử xứ Quảng, số 5, 2014
Chú ý: Việc đăng lại bài viết trên ở website hoặc các phương tiện truyền thông khác mà không ghi rõ nguồn http://hoianheritage.net là vi phạm bản quyền
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
