Thông tin về miếu Trung Giang hạ - khối Thanh Nam – phường Cẩm Châu

           Miếu Trung Giang hạ hiện tọa lạc tại khối Thanh Nam – phường Cẩm Châu – thành phố Hội An – tỉnh Quảng Nam. Đây là một trong những công trình tín ngưỡng quan trọng có từ lâu đời của cư dân ấp Trung Giang hạ.
 
           Về thời gian xây dựng ngôi miếu, dựa vào xà cò hiện tồn trong ngôi miếu cho biết miếu được xây dựng vào năm 1941:

           Nguyên văn: 保 大 十 六 年 辛 巳 孟 夏 四 月 十 五 日 錦 鋪 社 中 江 邑 員 豪 正 萬 兵 民 仝 建 造

          Phiên âm: Bảo Đại thập lục niên Tân Tỵ mạnh hạ tứ nguyệt thập ngũ nhật Cẩm Phô xã Trung Giang ấp viên hào chánh vạn binh dân đồng kiến tạo.

          Trải qua một thời gian dài, trước tác động của thời gian và sự tàn phá của chiến tranh, ngôi miếu đã bị hư hại nặng, nhân dân đã nhiều lần tu sửa nhỏ. Đến năm 2001 Trung tâm Bảo tồn Di tích Hội An (nay là Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An) đã cùng nhân dân địa phương tiến hành trùng tu ngôi miếu như hiện nay.

          Ngôi miếu có mặt tiền xoay theo hướng Nam (giáp đường Trần Quang Khải), các hướng Đông, Tây giáp nhà dân, hướng Bắc giáp đường bê tông. Kiến trúc ngôi miếu xây dựng theo hình chữ đinh, gồm có tiền đường và phần hậu tẩm nối liền nhau. Tiền đường rộng 5,05m, có 3 lối vào dạng hình vòm (lối vào giữa có kích thước: 1,6 x 2,5m; lối vào hai bên có cùng kích thước: 1,35 x 2,45 m), hệ cột gồm có 2 trụ xi măng tiết diện tròn và 2 trụ tiết diện vuông, các mảng tường xây bằng gạch, trát xi măng, tường ngoài quét vôi màu vàng, các mảng tường bên trong quét vôi màu xanh, nền lát gạch men xanh, mái lợp ngói âm dương (21 vồng ngói), bờ chảy thẳng không giật cấp, đầu đao trước gắn hình rồng (cẩn sành), bờ nóc trang trí đồ án “lưỡng long triều dương”. Án ngữ trước miếu là bình phong hình cuốn thư (cách tiền đường 2,56 m), xây bằng gạch, tô trát xi măng, kích thước: cao 1,98 m, rộng 1,7 m, dày 0,3 m. Chính giữa mặt ngoài bình phong cẩn sành đồ án “long mã phù hà đồ”[1] rất tinh xảo, hai trụ biểu đắp nổi câu đối chữ Hán:

            Nguyên văn: 正 寓 仝 心 力;
                               軍 民 一 智 高

           Phiên âm: Chánh ngụ đồng tâm lực;
                           Quân dân nhất trí cao.

           Chính giữa mặt trong bình phong cẩn sành chữ Hán: 福 (phúc), hai bên đắp nổi đồ án “rùa đội hạc”[2].

           Trên bốn trụ lối vào tiền đường đắp nổi 2 cặp câu đối chữ Hán (sơn màu đen):

           Nguyên văn: 前 人 創 業 千 年 在;
                              後 世 相 承 萬 古 存;
                              间下 威 嚴 旭 日 朝 臨 真 氣 像;
                              州 中 勝 境 吉 星 供 照 耀 门 庭.

           Phiên âm: Tiền nhân sáng nghiệp thiên nhiên tại;
                           Hậu thế tương thừa vạn cổ tồn;
                           Gian Hạ uy nghiêm húc nhựt triều lâm chân khí tượng;
                           Châu Trung thắng cảnh kiết tinh cúng chiếu diệu môn đình.

            Bên trong tiền đường có hai bệ thờ hai bên, có cùng kích thước: cao 0,8 m, rộng 1,34 m, dày 0,7 m, chính giữa quần bàn đắp nổi chữ Hán cách điệu (sơn màu đỏ): 喜 (hỷ), bốn góc vẽ trang trí đồ án hình con dơi cách điệu (sơn màu đỏ); sát tường đắp ximăng hình khám thờ. Chính giữa khám thờ bệ thờ bên trái đắp nổi chữ Hán (sơn màu đen): 左 班 (tả ban), bệ thờ bên phải: 右 班 (hữu ban), xung quanh trang trí các đề tài mây, hoa lá, phía trên khám thờ vẽ hình bát quái ở chính giữa, hai bên vẽ đồ án bát bửu như bình hồ lô, cuốn thư, bàn cờ.
 
           Hai bên tường lối vào hậu tẩm đắp nổi cặp câu đối chữ Hán (sơn màu đen):

           Nguyên văn: 神 恩 顯 赫 當 今 宇 宙 復 重 光;
                              聖 德 英 靈 自 古 山 河 鍾 毓 秀

           Phiên âm: Thần ân hiển hách đương kim vũ trụ phục trùng quang;
                           Thánh đức anh linh tự cổ sơn hà chung dục tú.

           Liên kết với tiền đường là hậu tẩm, lối vào hậu tẩm có kích thước: rộng 1,59 m, cao 2,34 m, hệ cửa bằng gỗ. Phía trên lối vào hậu tẩm có đắp nổi bức hoành bằng ximăng, kích thước: 1,38 x 0,65 m, chính giữa cẩn sành 03 chữ Hán (nền màu đỏ, viền màu đen, chữ màu trắng): 中 江 下(Trung Giang hạ). Hậu tẩm rộng 1,84 m, bên trong có 01 bệ thờ, kích thước: cao 0,86 m, rộng 1,27 m, dày 0,96 m, quần bàn đắp vẽ đồ án rồng. Sát tường trên bệ thờ đắp ximăng hình khám thờ, chính giữa cẩn sành chữ Hán: 神 (Thần), hai bên đắp nổi câu đối chữ Hán (sơn màu đen):

             Nguyên văn: 庙 貌 英 灵 千 古 在;
                                神 功 顯 赫 四 時 新

             Phiên âm: Miếu mạo anh linh thiên cổ tại;
                             Thần công hiển hách tứ thời tân.     

          Ngôi miếu thờ các vị thần có chức năng cai quản làng xã, các vị tiền hiền, hậu hiền, các vong linh bất đắc kỳ tử. Theo thông lệ từ xưa đến nay, người dân địa phương tổ chức lễ cúng miếu mỗi năm 2 lần vào ngày 16 tháng giêng và rằm tháng 7 âm lịch (ngày 16 tháng giêng cúng mặn, rằm tháng 7 cúng chay).

           Từ bao đời nay, ngôi miếu Trung Giang hạ luôn là nơi sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của cư dân địa phương, là mạch nối cho sự gắn kết cộng đồng cư dân thông qua việc tổ chức cúng tế, hoạt động tu sửa, chăm lo hương khói. Đồng thời thể hiện tính đa dạng trong đời sống văn hóa tín ngưỡng và các loại hình công trình tín ngưỡng ở Hội An. Miếu Trung Giang hạ còn là một di tích lịch sử có giá trị nhiều mặt, phản ảnh đời sống sinh hoạt văn hóa của cư dân địa phương. Bên cạnh đó, ngôi miếu còn là nguồn tư liệu phản ánh quá trình hình thành và phát triển của các làng xã ở Hội An nói riêng và tỉnh Quảng Nam nói chung.

            Với những giá trị như trên, miếu Trung Giang hạ đã được ghi vào danh mục bảo vệ của Thành phố năm 2000.