Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An
Bánh ít Cù Lao
Nằm cách đô thị cổ Hội An chừng 10 hải lý, Cù Lao Chàm được biết đến với 8 hòn đảo lớn nhỏ và nổi tiếng với vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng biển đảo. Thiên nhiên ban tặng cho Cù Lao Chàm nhiều sản vật quý hiếm như các loài hải sản, động thực vật phong phú đa dạng, nhiều loại cây thuốc quý hiếm, đặc biệt yến sào Cù Lao Chàm từ lâu đã nổi tiếng với giá trị dinh dưỡng cao. Người Cù Lao vốn cần cù, chịu khó, người ta biết tận dụng nguồn tài nguyên sẵn có để làm ra các sản phẩm phục vụ cho chính mình và gần đây là nhu cầu du lịch đang rất phát triển tại xã đảo. Trong đó, có lẽ phải kể đến món bánh ít làm từ lá gai, một loại quà quê nơi xứ đảo nhưng trở nên nổi tiếng với thương hiệu riêng của mình “Bánh ít Cù Lao Chàm”.
Theo một số hộ dân chuyên làm bánh ít cho biết khi xưa bánh ít lá gai làm chủ yếu trong các dịp lễ, tết truyền thống. Nhưng vài năm trở lại đây bánh ít được làm với số lượng nhiều hơn trung bình mỗi ngày hộ chuyên làm bánh để bán cũng khoảng 300 cái, ngày nhiều có khi lên đến 500 cái để phục vụ khách du lịch ngay trên đảo.
Để có những chiếc bánh ít thơm ngon, mềm dẻo phải trải qua nhiều công đoạn đòi hỏi người làm cần thật sự tỉ mỉ, khéo léo trong từng công đoạn. Đầu tiên phải chọn loại lá gai tươi sao không quá non hoặc quá già nguyên liệu này có sẵn trên đảo. Lá đem về tước sống lá, rửa sạch luộc lá mềm vớt ra để thật ráo nước. Xưa người ta dùng cối đá giã lá gai nhưng hiện nay dùng máy nghiền lá cho mịn nhuyễn là được, lá càng mịn làm bánh càng ngon. Sau đó trộn với bột nếp. Bột nếp phải là loại nếp thơm, dẻo và đường đã thắng thành nước. Quết thật kỹ cho đến khi ba hỗn hợp này hòa chung là một nếu không khi ăn bánh sẽ bị lợn cợn, không mịn bóng. Phần nhân bánh nguyên liệu chính là đậu xanh. Đậu xanh bóc vỏ, rửa sạch hấp chín, cho đường vào quết nhuyễn, để nguội và viên thành từng viên tròn. Công đoạn tiếp theo gói bánh. Lá dùng để gói bánh là lá chuối chát (chuối hột) vì có độ mềm dẻo. Từng cục bột lá gai được dàn mỏng, cho nhân vào bên trong và vo tròn bánh. Cách gói bánh cũng cần có kinh nghiệm bởi nếu không thì bánh bị xì (?) khi hấp và sẽ không ngon. Người ta lót hai miếng lá chuối, lá nhỏ nằm trong, lá lớn hơn nằm ngoài, hai đầu lá nằm ngược nhau. Thoa lên mặt lá trong cùng một ít dầu ăn để bánh không bị dính khi gói, đặt bánh vào giữa, bánh được gói thành hình tháp bốn cạnh vuông vức. Bánh gói xong, đặt bánh vào vĩ tre cho vào nồi hấp cách thủy với lửa lớn khoảng 1 tiếng là bánh chín. Vớt ra để ráo là có thể dùng được.
Không cầu kỳ mỹ vị như các loại bánh khác nhưng ở bánh ít có một hương vị đặc trưng mang hương thơm của lá gai núi rừng cộng với bùi bùi của đậu xanh tạo nên mùi vị rất riêng cho bánh ít Cù Lao. Chắc rằng du khách nào có dịp đến tham quan Cù Lao Chàm sẽ không thể bỏ qua món đặc sản này với hương vị rất riêng của xứ Đảo Tân Hiệp - Cù Lao.
Để có những chiếc bánh ít thơm ngon, mềm dẻo phải trải qua nhiều công đoạn đòi hỏi người làm cần thật sự tỉ mỉ, khéo léo trong từng công đoạn. Đầu tiên phải chọn loại lá gai tươi sao không quá non hoặc quá già nguyên liệu này có sẵn trên đảo. Lá đem về tước sống lá, rửa sạch luộc lá mềm vớt ra để thật ráo nước. Xưa người ta dùng cối đá giã lá gai nhưng hiện nay dùng máy nghiền lá cho mịn nhuyễn là được, lá càng mịn làm bánh càng ngon. Sau đó trộn với bột nếp. Bột nếp phải là loại nếp thơm, dẻo và đường đã thắng thành nước. Quết thật kỹ cho đến khi ba hỗn hợp này hòa chung là một nếu không khi ăn bánh sẽ bị lợn cợn, không mịn bóng. Phần nhân bánh nguyên liệu chính là đậu xanh. Đậu xanh bóc vỏ, rửa sạch hấp chín, cho đường vào quết nhuyễn, để nguội và viên thành từng viên tròn. Công đoạn tiếp theo gói bánh. Lá dùng để gói bánh là lá chuối chát (chuối hột) vì có độ mềm dẻo. Từng cục bột lá gai được dàn mỏng, cho nhân vào bên trong và vo tròn bánh. Cách gói bánh cũng cần có kinh nghiệm bởi nếu không thì bánh bị xì (?) khi hấp và sẽ không ngon. Người ta lót hai miếng lá chuối, lá nhỏ nằm trong, lá lớn hơn nằm ngoài, hai đầu lá nằm ngược nhau. Thoa lên mặt lá trong cùng một ít dầu ăn để bánh không bị dính khi gói, đặt bánh vào giữa, bánh được gói thành hình tháp bốn cạnh vuông vức. Bánh gói xong, đặt bánh vào vĩ tre cho vào nồi hấp cách thủy với lửa lớn khoảng 1 tiếng là bánh chín. Vớt ra để ráo là có thể dùng được.
Không cầu kỳ mỹ vị như các loại bánh khác nhưng ở bánh ít có một hương vị đặc trưng mang hương thơm của lá gai núi rừng cộng với bùi bùi của đậu xanh tạo nên mùi vị rất riêng cho bánh ít Cù Lao. Chắc rằng du khách nào có dịp đến tham quan Cù Lao Chàm sẽ không thể bỏ qua món đặc sản này với hương vị rất riêng của xứ Đảo Tân Hiệp - Cù Lao.
Tác giả: Ngọc Hương
Nguồn tin: Đặc san Nghiên cứu lịch sử xứ Quảng, số 5, 2014
Chú ý: Việc đăng lại bài viết trên ở website hoặc các phương tiện truyền thông khác mà không ghi rõ nguồn http://hoianheritage.net là vi phạm bản quyền
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
