Mực một nắng ở Cù Lao Chàm

          Cùng với Côn Đảo, Phan Rang, Phan Thiết và Phú Quốc thì Cù Lao Chàm cũng là một trong những địa danh nổi tiếng về món mực một nắng. Mực ở Cù Lao Chàm có nhiều loại như mực lá, mực cơm, mực ống, mực ghim… nhưng mực dùng để phơi cho ra sản phẩm ngon là mực ống, vì thế người dân chỉ dùng mực ống để phơi.

 

         Mực ống được phân thành 6 loại: Loại 1, loại 2, loại 3, loại 4, loại 5 và loại nhỏ nhất gọi là biệt loại, loại này chỉ để ăn chứ không dùng để phơi. Đối với nghề mành thì đánh bắt được nhiều loại mực, từ loại 1 cho đến loại 5, nhưng đối với nghề câu thì chủ yếu có mực loại 1 và loại 2.

        Mực ống được khai thác quanh năm, tuy nhiên có 2 mùa vụ chính, đó là vụ Nam (từ tháng 6 đến tháng 9), vụ Bấc (từ tháng 12 đến tháng 4). Vào mùa đông, người dân Cù Lao Chàm chủ yếu mua mực giã về để sấy khô, mực được mua của những tàu đi giã ở Quảng Ngãi ghé vào đảo bán. Vì thế, mực một nắng được phơi trong mùa đông sẽ không ngon bằng mực mùa nắng.
       
       Điều đặc trưng của mực một nắng Cù Lao Chàm, đó là mực mới vừa đánh bắt về, con mực còn óng ánh, lấp lánh nhiều màu sắc, đem xẻ bỏ ruột và túi mật, rửa sạch bằng nước biển rồi lấy tăm ghim hai vi mực để khi phơi mực được khô đều không cong, sau đó đặt lên vỉ lưới đem phơi ở nơi nắng tốt. Chính vì sự tươi xanh đó tạo nên vị ngon, ngọt cho món mực này. Gắn liền với tên gọi, mực một nắng chỉ phơi một nắng duy nhất, rồi ai mua thì bán, để sang ngày thứ hai mà chưa bán thì phơi thêm hai nắng hoặc một nắng rưỡi (đối với nắng mạnh) để bán mực khô.
Thao tác phơi mực một nắng rất đơn giản, đó chỉ là quá trình làm cho mực khô phần bên ngoài để rút bớt nước, giảm bớt mùi tanh. Dụng cụ dùng để phơi cũng rất đơn sơ, chỉ cần có vỉ lưới (do người dân tự đan) là được. Tuy nhiên, vào mùa đông thì phải cần có máy móc để sấy mực như máy quạt, máy điện và lò sấy than…

       Để mực một nắng ngon, đòi hỏi người phơi phải đảm bảo kỹ thuật, sao cho mực khi phơi xong, phần thân ngoài đã ráo hẳn nước nhưng bên trong thịt vẫn còn tươi và điều quan trọng là phải chú trọng đến vấn đề vệ sinh.
     
      Theo khảo sát sơ bộ, hiện ở Cù Lao Chàm có khoảng 4 5 người làm nghề phơi mực, theo bà Nguyễn Thị Mỹ Linh ở Bãi Làng, Tân Hiệp, thị trường tiêu thụ mực một nắng và mực khô ở Cù Lao Chàm là tại địa phương, không tiêu thụ ở những nơi khác trên địa bàn Hội An, kể cả những vùng lân cận… Qua đây, nhận thấy thị trường tiêu thụ sản phẩm này còn hạn chế, chỉ trong phạm vi địa phương, chủ yếu bán cho khách du lịch và người dân địa phương mua để ăn hoặc làm quà, chứ không đem vào đất liền tiêu thụ, vì theo những người phơi mực ở Cù Lao Chàm cho biết, hiện nay mua mực ở chợ Hội An giá rẻ hơn mực ở Cù Lao Chàm.

       Trước đây, người dân ở Tân Hiệp chủ yếu phơi mực khô để bán tại địa phương và gửi vào đất liền để bán, còn món mực một nắng thì ít, chỉ tiêu thụ trong phạm vi xã đảo. Gần đây, khi du lịch phát triển, nhằm đáp ứng nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng, nghề phơi mực, cá khô, trong đó có phơi một nắng đã bắt đầu có chỗ đứng trong nhóm loại hình nghề tại địa phương, đem lại thu nhập tương đối ổn định cho người dân nơi đây. Từ đó, món mực một nắng trở thành một đặc sản mới nổi danh ở Cù Lao Chàm, đây là món ăn với cách chế biến đơn giản nhưng tạo nên hương vị rất riêng của xứ đảo, góp phần làm phong phú sản phẩm du lịch của Cù Lao Chàm.