TRUNG TÂM BẢO TỒN DI SẢN VĂN HÓA THẾ GIỚI HỘI AN
Đô thị cổ Hội An - Một tài nguyên quý cho sự phát triển du lịch bền vững của thành phố Đà Nẵng
1. Mở đầu
Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển ngành du lịch theo chiều sâu, yêu cầu về du lịch bền vững ngày càng trở nên cấp thiết. Đối với khu vực duyên hải miền Trung, đặc biệt là thành phố Đà Nẵng và Đô thị cổ Hội An - Di sản văn hóa thế giới (trước đây thuộc tỉnh Quảng Nam), việc khai thác, kết nối và phát huy giá trị di sản trở thành nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng. Thực tiễn bảo tồn và phát huy di sản gắn với phát triển du lịch tại địa phương trong thời gian qua cho thấy Đô thị cổ Hội An không chỉ là biểu tượng văn hóa - lịch sử đặc sắc mà đã và đang là nguồn tài nguyên quan trọng góp phần định vị thương hiệu và nâng cao năng lực cạnh tranh của du lịch Đà Nẵng trong khu vực.
Xuất phát từ yêu cầu đó, bài viết tập trung phân tích và làm rõ vai trò của Đô thị cổ Hội An như một nguồn lực đặc biệt cho phát triển du lịch bền vững của thành phố Đà Nẵng. Trên cơ sở nhận diện giá trị di sản, những cơ hội và thách thức trong quá trình khai thác di sản, bài viết đồng thời đề xuất một số định hướng và giải pháp bước đầu nhằm phát huy, khai thác hợp lý, hiệu quả giá trị di sản này, đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch cho thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn mới.
2. Đô thị cổ Hội An - những giá trị và tiềm năng cho sự phát triển du lịch
Đô thị cổ Hội An được tổ chức UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới vào ngày 4/12/1999. Di sản này có lịch sử hình thành và phát triển từ lâu đời; vốn là đô thị thương cảng quốc tế phát triển mạnh từ thế kỷ XVI - XVII, có giá trị nổi bật toàn cầu lịch sử, kiến trúc, văn hóa, và là “quần thể đô thị cổ” hiếm hoi ở Việt Nam và Đông Nam Á được bảo tồn gần như nguyên vẹn, được nhìn nhận như một “bảo tàng sống bảo tàng về lịch sử, kiến trúc và cư dân đô thị”.
Cấu trúc đô thị di sản Hội An bao gồm không gian khu phố cổ với hơn 1.100 di tích kiến trúc nghệ thuật nhiều loại hình: nhà cổ, đình chùa, miếu, chợ,… cùng với đó là vùng ngoại vi bao bọc với cảnh quan sông nước, biển đảo, các làng quê, làng nghề sinh thái thơ mộng đan xen nhau như: làng gốm Thanh Hà, làng rau Trà Quế, làng mộc Kim Bồng,… tạo nên một khung cảnh đặc thù, có khả năng hấp dẫn lớn đối với du khách trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, Hội An còn bảo lưu được nhiều phong tục tập quán tốt đẹp, lối sống “nhân tình - thuần hậu”, cùng với nhiều loại hình văn hóa dân gian, lễ hội, các nghề truyền thống có quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa lâu đời được bảo tồn và phát huy hiệu quả, với 08 di sản tiêu biểu được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Điều đó càng tạo nên sức hút đặc biệt đối với bè bạn gần xa khi đến với Hội An.
Bên cạnh danh hiệu Di sản văn hóa thế giới, thành phố Hội An trước đây còn sở hữu Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm - Hội An tạo nên một lợi thế nổi trội để phát triển du lịch văn hóa - di sản - sinh thái. Có thể nói rằng, sự kết hợp giữa di sản kiến trúc, không gian đô thị, môi trường thiên nhiên sông nước, biển đảo, nền văn hóa địa phương đặc trưng, mang sắc thái riêng được kết tinh qua mấy trăm năm của một đô thị thương cảng quốc tế đã tạo nên “nguồn tài nguyên du lịch” độc đáo cho Hội An trong thời gian qua. Hiện nay, du khách du lịch quốc tế có xu hướng tìm kiếm trải nghiệm các loại hình du lịch văn hóa, di sản, sinh thái ngày càng nhiều, nên Hội An có thể đáp ứng xu thế này. Đồng thời, từ tư cách là di sản văn hóa Thế giới và điểm đến có nhiều điểm nổi trội, Hội An đã trở thành “điểm đến yêu thích” và là nguồn lực vô cùng quan trọng cho sự phát triển các loại hình dịch vụ - du lịch của địa phương trong nhiều thập niên qua.
3. Kết quả công tác bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch trong thời gian qua
Trong hơn 2 thập niên qua, kể từ năm 1999 khi Đô thị cổ Hội An được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa của nhân loại, với sự quan tâm của các cấp, ngành; sự giúp đỡ đầy thiện chí của các cơ quan chuyên môn, các nhà khoa học, bạn bè yêu mến Hội An trong nước và quốc tế, Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân Hội An đã không ngừng nỗ lực phấn đấu với tinh thần đầy sáng tạo, trách nhiệm trong công tác bảo tồn nên Di sản văn hóa Hội An cùng với Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An được giữ gìn và phát huy đầy hiệu quả.
Điểm nổi bật nhất trong công tác quản lý, bảo tồn di sản sản văn hóa là Hội An đã xây dựng được hệ thống các văn bản pháp qui về quản lý, phát huy di sản như: Quy hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch, giai đoạn 2012 - 2025 do Chính phủ phê duyệt; Kế hoạch quản lý Di sản văn hóa thế giới Khu phố cổ Hội An giai đoạn 2020 - 2025, định hướng đến 2030[1] và Quy chế bảo vệ Di sản văn hóa thế giới Khu phố cổ Hội An[2] do UBND tỉnh Quảng Nam ban hành. Công tác nghiên cứu khoa học, quản lý Nhà nước về di sản ngày càng chuyên nghiệp đi vào chiều sâu; công tác tu bổ, tôn tạo các di tích được đẩy mạnh, thực hiện đảm bảo các nguyên tắc khoa học với hàng trăm công trình được tu bổ qua các năm đã giúp Khu phố cổ vượt qua giai đoạn khẩn cấp về nguy cơ sụp đổ các di tích; nhiều di tích sau khi được tu bổ đã trở thành những điểm tham quan có giá trị phục vụ du khách tham quan trải nghiệm.
Nhiều nghề truyền thống và lễ hội như: mộc Kim Bồng, yến Thanh Châu, gốm Thanh Hà, rau Trà Quế, nhà tre dừa Cẩm Thanh, đan võng ngô đồng Cù Lao Chàm, lễ hội Nguyên Tiêu, Trung Thu,… được bảo tồn tốt trong cuộc sống đương đại… Các loại hình diễn xướng dân gian và phong tục tập quán được phục hồi như hát bội, múa thiên cẩu, tục dựng nêu ngày Tết… Đặc biệt, trò chơi Bài chòi Hội An từ nguy cơ thất truyền đã được bảo tồn, đưa vào phục vụ nhân dân và du khách mỗi đêm trong Khu phố cổ, góp phần vào việc UNESCO công nhận Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (2017). Trên nền tảng các giá trị văn hóa phi vật thể được nghiên cứu nhận diện bảo tồn và phát huy sáng tạo hiệu quả trong đời sống đương đại, vào ngày 31/10/2023, Hội An chính thức tham gia vào mạng lưới các thành phố sáng tạo toàn cầu của UNESCO trên lĩnh vực thủ công và nghệ thuật dân gian.
Bên cạnh việc bảo tồn tốt quần thể di sản văn hóa - kiến trúc Khu phố cổ và phát huy trở thành địa điểm du lịch di sản hấp dẫn, Hội An cũng đã sáng tạo hàng loạt các sản phẩm du lịch độc đáo dựa trên nền di sản văn hóa như: “Đêm phố cổ”, “Phố đi bộ”, “Phố không có tiếng động cơ xe máy”; các tuyến tham quan tại các làng nghề truyền thống, làng quê sông nước, biển đảo;… đã phục dựng các lễ hội truyền thống và tổ chức đa dạng các sự kiện văn hóa như: Hội Tết dân tộc, lễ hội Đèn lồng, Tết Nguyên tiêu, Tết Trung thu, các lễ giỗ Tổ nghề;… tham mưu tổ chức các sự kiện văn hóa thể thao của tỉnh như: Lễ hội “Quảng Nam - Hành trình di sản”, Liên hoan và Hội thi hợp xướng quốc tế; các sự kiện quốc gia và quốc tế như: Các cuộc thi Hoa hậu Việt Nam, Hoa hậu Hoàn Vũ, Hoa hậu Trái Đất, Hội nghị APEC,… cùng với nhiều hoạt động hợp tác, giao lưu văn hóa, kết nghĩa, lưu diễn nghệ thuật giữa Hội An với nhiều địa phương trong nước và ở các nước như: Hồng Kông - Trung Quốc, Ý, Thái Lan, Đức, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc… Ngoài ra, từ sự tham gia của doanh nghiệp và cộng đồng sáng tạo ở Hội An đã tạo ra nhiều dự án văn hóa nghệ thuật quy mô, với sự đa dạng sản phẩm trình diễn nghệ thuật đương đại chất lượng cao nên cũng đã tạo thêm sức thu hút du khách đến với Hội An như: Công viên Ấn tượng Hội An với chương trình thực cảnh hoành tráng về “Ký ức Hội An”, Trung tâm biểu diễn Lune Hội An với các Show diễn Teh Dar, À Ố Show,… hay các hoạt động trải nghiệm thủ công của các cơ sở tre Tâboo, làng Củi lũ… Tất cả những hoạt động trên góp phần quan trọng làm cho hình ảnh di sản văn hóa và thương hiệu điểm đến Hội An ngày càng lan tỏa, vươn xa tạo hấp lực mạnh mẽ đối với du khách trong nước và quốc tế[3].
Nhiều tạp chí du lịch nước ngoài như Wanderlust (Anh), Condé Nast Traveler (Mỹ), Smart Travel Asia đã bình chọn cho Hội An với các danh hiệu: 1 trong 10 thành phố du lịch tốt nhất - Điểm du lịch hấp dẫn nhất châu Á - Thành phố được yêu thích nhất trên thế giới… Ngoài khu phố cổ, các điểm đến của vùng ngoại vi khu di sản cũng đã được các giải thưởng cao về du lịch như: Làng rau Trà Quế đạt giải thưởng “Làng du lịch tốt nhất” năm 2024 do Tổ chức Du lịch Liên hiệp quốc (UN Tourism) công nhận; Cẩm Thanh là đại diện duy nhất của Việt Nam được xếp vào nhóm 50 làng đẹp nhất thế giới do Tạp chí Forbes của Mỹ bình chọn…
Nếu như trong năm 1999, Hội An chỉ có gần 100 nghìn lượt khách tham quan thì đến nay con số này đã vượt ngưỡng hơn 3 triệu lượt khách, riêng các năm 2018, 2019 đã vượt mức 5 triệu lượt khách. Các loại hình dịch vụ phục vụ du lịch phát triển đa dạng; tỷ trọng cơ cấu của nhóm ngành dịch vụ - du lịch - thương mại chiếm trên 70%. Đặc biệt, sau một thời gian chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của đại dịch Covid-19 kéo dài, đến nay hoạt động du lịch Hội An đã hồi sinh ngoạn mục. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tổng lượt khách đến Hội An ước đạt 2,8 triệu lượt, tăng 17,4% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng lượt khách mua vé tham quan các điểm du lịch của Hội An ước đạt 1,8 triệu lượt (khoảng 1,5 triệu lượt khách quốc tế). Doanh thu du lịch ước đạt 3.163 tỷ đồng, tăng 41,3%. Đô thị di sản Hội An tiếp tục được vinh danh trong nhiều cuộc bình chọn của quốc tế[4].
Từ sự phát triển các loại hình dịch vụ du lịch, trên cơ sở phát huy giá trị của Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An, kinh tế du lịch - dịch vụ của Hội An đã phát triển nhanh, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Nam, nhất là trên lĩnh vực du lịch - dịch vụ. Đến nay, đời sống của Nhân dân Hội An được nâng cao rõ rệt; bộ mặt đô thị, nông thôn, hải đảo,… ngày càng khang trang: sáng, xanh, sạch, đẹp theo định hướng - thành phố sinh thái, văn hóa, du lịch.
4. Hội An trong mối liên hệ với thành phố Đà Nẵng về phát triển du lịch bền vững hiện nay
4.1. Những định hướng về phát triển du lịch của thành phố Đà Nẵng
Ngày 24/01/2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 43-NQ/TW về xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, mục tiêu đến năm 2030 là xây dựng thành phố Đà Nẵng trở thành một trong những trung tâm kinh tế - xã hội lớn của cả nước và Đông Nam Á với vai trò là trung tâm về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, du lịch, thương mại, tài chính, logistics, công nghiệp công nghệ cao, công nghệ thông tin, công nghiệp hỗ trợ, theo đó ngành du lịch là một 5 lĩnh vực kinh tế mũi nhọn được ưu tiên phát triển.
Với mục tiêu phát triển ngành du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, thành phố Đà Nẵng cũng đã xây dựng và triển khai các đề án quan trọng, triển khai các Chương trình hành động nhằm thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW của Bộ Chínhtrị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và các đề án, chương trình đáp ứng yêu cầu thực tiễn của đất nước và ngành du lịch. Ngày 21/10/2022, UBND thành phố Đà Nẵng ra Quyết định số 2726, ban hành Đề án định hướng phát triển du lịch thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đề án đặt mục tiêu tổng quát đến năm 2030, Đà Nẵng trở thành trung tâm du lịch và dịch vụ chất lượng cao, điểm đến sáng tạo của Việt Nam và khu vực Đông Nam Á; tầm nhìn đến năm 2045, Đà Nẵng trở thành điểm đến du lịch hàng đầu châu Á, là một trong những trung tâm du lịch nghỉ dưỡng biển, sinh thái cao cấp, sáng tạo và tổ chức hội nghị, sự kiện lễ hội mang tầm quốc tế[5].
Hiện nay, thực hiện Nghị quyết 202/2025/QH15 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố Đà Nẵng mới được sáp nhập từ toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam. Sau khi sắp xếp, thành phố Đà Nẵng có diện tích tự nhiên là 11.859,59 km2, quy mô dân số là 3.065.628 người; giáp tỉnh Quảng Ngãi, thành phố Huế, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và Biển Đông[6]. Theo đó, thành phố Đà Nẵng sở hữu một tài nguyên du lịch rộng lớn bao gồm các tài nguyên du lịch của Quảng Nam trước đây, trong đó có Đô thị cổ Hội An - Di sản văn hóa thế giới. Do vậy, sau hợp nhất thành phố Đà Nẵng có cơ hội vươn lên trở thành một trong những trung tâm du lịch hàng đầu Việt Nam, đóng vai trò cực tăng trưởng quốc gia, cửa ngõ thu hút khách quốc tế và nội địa, lan tỏa phát triển toàn vùng Bắc Trung Bộ và vùng duyên hải miền Trung - Tây Nguyên. Trong cấu trúc phát triển này, Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An với bề dày thương hiệu và uy tín trên trường quốc tế sẽ là nguồn lực đặc biệt quan trọng, góp phần định hình bản sắc, nâng cao khả năng cạnh tranh và củng cố động lực phát triển du lịch bền vững của thành phố trong giai đoạn mới.
4.2. Vai trò của Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An trong định hướng phát triển du lịch bền vững Đà Nẵng hiện nay
Hội An trước đây thuộc tỉnh Quảng Nam, nhưng khi xem xét mô hình phát triển vùng duyên hải miền Trung, Hội An là điểm đến hấp dẫn nằm trong vùng tam giác di sản văn hóa thế giới: “Mỹ Sơn - Hội An - Huế” có thể kết nối với Đà Nẵng một cách hết sức thuận lợi. Hiện nay, trong điều kiện mới sau khi sáp nhập về thành phố Đà Nẵng, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, Di sản Hội An sẽ đóng vai trò như nguồn tài nguyên quý trong hệ sinh thái du lịch di sản, văn hóa và đô thị biển, bổ sung cho thế mạnh về du lịch di sản, du lịch biển, du lịch nghỉ dưỡng và MICE[7] của thành phố Đà Nẵng. Việc gắn kết du lịch Hội An với Đà Nẵng giúp đa dạng hóa sản phẩm, kéo dài chuỗi lưu trú, nâng cao mức chi tiêu và thời gian dừng chân của du khách. Với định hướng Đà Nẵng phát triển du lịch di sản, đô thị biển thì việc khai thác Di sản Hội An như nguồn tài nguyên quan trọng của địa phương là phù hợp.
Trong bối cảnh đó, Hội An với tư cách di sản văn hóa thế giới sẽ góp phần tạo ra hệ thống các sản phẩm du lịch chất lượng cao, nâng cấp chuỗi giá trị và gia tăng thời gian lưu trú của du khách khi đến với thành phố Đà Nẵng. Đặc biệt, trong giai đoạn cạnh tranh cao về thương hiệu điểm đến hiện nay, Đà Nẵng có thể tận dụng thương hiệu quốc tế của Hội An: một Di sản văn hóa thế giới được bảo tồn hoàn hảo; một Khu dự trữ sinh quyển của nhân loại với sự hòa quyện con người, thiên nhiên, biển đảo; cùng với đó là hàng trăm giải thưởng về bảo tồn và du lịch do các tổ chức quốc tế vinh danh cho Hội An để nâng tầm chất lượng du lịch của thành phố. Việc phối kết hợp các loại hình du lịch biển - nghỉ dưỡng của Đà Nẵng với du lịch di sản văn hóa của Hội An sẽ tạo sản phẩm du lịch đa dạng cho thành phố.
Có thể nói rằng, với vị thế là một di sản văn hóa thế giới mang nhiều giá trị sinh thái - văn hóa - nhân văn độc đáo, cùng với nhiều sản phẩm đặc thù về du lịch di sản văn hóa, cùng với những giá trị từ thiên nhiên của Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm - Hội An, Hội An sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng năng lực thu hút khách quốc tế cao cấp, chi tiêu lớn hơn đến với thành phố, góp phần quan trọng cho sự phát triển bền vững của du lịch Đà Nẵng trong tương lai.
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay khi trực thuộc thành phố Đà Nẵng, với sức hút và vị thế mới, khu Di sản văn hóa thế giới - Đô thị cổ Hội An, nếu không quy hoạch và quản lý bài bản sẽ dễ dẫn đến sự phát triển ồ ạt về du lịch sẽ tạo ra nguy cơ đánh mất cân bằng giữ bảo tồn và phát triển. Với lượng du khách lớn nếu thiếu kiểm soát có thể gây áp lực lên hệ thống hạ tầng du lịch, dân sinh, môi trường, cảnh quan và cộng đồng cư dân tại khu di sản. Bên cạnh đó, môi trường du lịch, trật tự đô thị, trật tự kinh doanh, văn hóa tại các điểm đến còn nhiều vấn đề như: tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật còn phức tạp, tình trạng tranh mua, tranh bán, cò mồi, chen lấn... làm ảnh hưởng uy tín, thương hiệu du lịch Hội An[8]. Do vậy, cần phải có những định hướng, giải pháp gắn phát triển du lịch phải gắn với bảo tồn di sản một cách hài hòa, từ đó xây dựng nên mô hình “du lịch bền vững” từ di sản văn hóa Hội An, đây cũng là một vấn đề bức thiết đặt ra trong định hướng phát triển du lịch thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn mới.
5. Một vài đề xuất phát huy, khai thác giá trị Đô thị cổ Hội An trong phát triển du lịch bền vững tại Đà Nẵng
5.1. Những điểm cần quan tâm trong phát huy giá trị Di sản với phát triển du lịch
Thứ nhất, Đô thị cổ Hội An với đặc thù là một di sản văn hóa thế giới do đó vấn đề bảo tồn, gìn giữ tính toàn vẹn và các giá trị nổi bật toàn cầu của khu di sản phải được đặt lên hàng đầu, nếu không áp lực từ lượng du khách đông, thương mại hóa, mất cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ di sản sẽ xảy ra. Do vậy, phải ưu tiên: “bảo tồn trước, phát triển sau”. Bảo tồn di sản văn hóa Hội An phải được giữ quyền ưu tiên; mọi hoạt động khai thác du lịch - dịch vụ tại đây phải tôn trọng tính toàn vẹn và nguyên gốc của khu di sản, bảo vệ cảnh quan, môi trường và cộng đồng cư dân. Điều này cũng đã được Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch - Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh tại phát biểu tại Hội nghị tổng kết Quy hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch, giai đoạn 2012 - 2025: Hội An là “Đô thị di sản sống” đòi hỏi kiên trì, cẩn trọng và khoa học trong bảo tồn. Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An là một trong những báu vật không chỉ của riêng Đà Nẵng mà còn là niềm tự hào chung của Việt Nam. Hội An cần tận dụng tốt các lợi thế mang lại sau khi trực thuộc Đà Nẵng để bứt phá trở thành mô hình nổi bật của thế giới về bảo tồn di sản[9].
- Thứ hai, mọi hoạt động khai thác Di sản thế giới - Đô thị cổ Hội An để phát triển du lịch phải trên quan điểm phát triển có trách nhiệm và bền vững: phát triển du lịch tại đây không chỉ nhằm mục tiêu kinh tế mà phải cân bằng lợi ích văn hóa - xã hội - môi trường, “phát triển để bảo tồn”. Việc khai thác Di sản văn hóa Đô thị Hội An không được đẩy mạnh theo kiểu chạy theo số lượng du khách một chiều mà cần phải nâng cao chất lượng, trải nghiệm và trách nhiệm đối với cộng đồng của du khách; bảo tồn và bảo vệ tốt cảnh quan môi trường; văn hóa, thiên nhiên của khu di sản.
- Thứ ba, phải đảm bảo tính liên kết vùng và đa dạng hóa sản phẩm: khai thác Hội An trong mạng lưới du lịch chung của thành phố Đà Nẵng mới với không gian rộng lớn từ khu vực biển đảo đến vùng đại ngàn miền Tây xứ Quảng nhằm tạo chuỗi sản phẩm liên kết, kết nối các khu vực, góp phần tạo nên sự đa dạng các sản phẩm du lịch có thế mạnh của Đà Nẵng như: di sản, văn hóa, sinh thái (núi rừng, sông nước, biển đảo), nghỉ dưỡng,… thay vì cạnh tranh đơn lẻ.
- Thứ tư, phát triển du lịch phải đảm tham gia cộng đồng và giữ gìn, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương: người dân Hội An tại vùng lõi và vùng ngoại vi khu Đô thị cổ Hội An phải là chủ thể hưởng lợi thật sự từ du lịch, đồng thời người dân phải tham gia vào quản lý vận hành, giám sát và bảo vệ di sản văn hóa. Điều này càng làm tăng thêm tính bền vững và nâng cao chất lượng trải nghiệm du lịch từ Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An đối với du khách trong nước và quốc tế.
5.2. Một số giải pháp bảo tồn, khai thác Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An cho sự phát triển du lịch bền vững ở thành phố Đà Nẵng trong thời gian đến
Trước hết, cần xác định việc bảo tồn và khai thác Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An cũng là một trong những trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch bền vững của thành phố Đà Nẵng. Hiện nay, trong điều kiện mới sau khi sáp nhập, thành phố Hội An đã được chia tách thành 3 phường: Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây và xã đảo Tân Hiệp. Theo đó, hệ thống chính quyền thành phố Hội An (trước đây) đã không còn hoạt động nên dễ dẫn đến thiếu sự chỉ đạo thống nhất về công tác quản lý bảo tồn, phát huy di sản. Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An có nguy cơ xé lẻ, làm phá vỡ tính tổng thể của không gian lịch sử - văn hóa - sinh thái. Do vậy, các hoạt động bảo tồn ở khu di sản này cần phải có sự chỉ đạo trực tiếp và nhất quán của UBND thành phố Đà Nẵng, sự chỉ đạo, hỗ trợ sâu sát của các sở ngành chức năng của thành phố. Theo đó, việc quan trọng và cần làm ngay hiện nay là phải sớm kiện toàn chức năng, nhiệm vụ và bộ máy đơn vị thực hiện chức năng quản lý, bảo tồn, phát huy Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An đảm bảo có đội ngũ cán bộ năng lực chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn công tác quản lý để có thể phối hợp, kết nối với các xã, phường nằm trong khu di sản thực hiện hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, gắn với đẩy mạnh việc phát triển các loại hình du lịch - dịch vụ trên địa bàn, góp phần tạo động lực cho sự phát triển kinh tế văn hóa xã hội của các địa phương nói riêng và thành phố nói chung trong thời gian đến.
- Thành phố quan tâm đề xuất Chính phủ sớm xây dựng và ban hành Quy hoạch tổng thể về bảo tồn phát huy giá trị Di sản Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch địa phương trong giai đoạn mới trên cơ sở kết nối liên vùng đảm bảo tính toàn vẹn của khu di sản; chú trọng bảo tồn nguyên trạng vùng lõi di sản, vùng đệm, vùng chuyển tiếp, phát triển phù hợp các khu vực ngoại vi gắn với không gian sáng tạo; bảo tồn và phát huy giá trị các làng nghề truyền thống, di tích lịch sử, văn hóa; các không gian sông nước, biển đảo; giữ vững mối liên kết không gian bảo tồn giữa khu di sản và Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An; kết nối các không gian phát triển du lịch - dịch vụ của toàn thành phố Đà Nẵng.
- Thành phố sớm ban hành Kế hoạch Quản lý di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An trong giai đoạn mới, xác định những nhiệm vụ trọng tâm cần ưu tiên để đầu tư các nguồn lực để tổ chức thực hiện. Cùng với đó cần xây dựng quy chế phối hợp trong quản lý bảo tồn, phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An và Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An gắn với đẩy mạnh phát triển kinh tế du lịch bền vững trên các xã, phường Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây và xã đảo Tân Hiệp tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan, sở ngành, địa phương, đơn vị có liên quan triển khai thực hiện.
- Đẩy mạnh xã hội hóa trong bảo tồn phát huy di sản, quan tâm xây dựng Quỹ Bảo tồn di sản để hỗ trợ đầu tư, trùng tu và phát huy giá trị Di sản Văn hóa Hội An một cách bền vững; huy động các nguồn lực từ xã hội để đầu tư tu bổ tôn tạo các di tích; bảo tồn phát huy các di sản văn hóa phi vật thể; các di sản tư liệu của địa phương một cách bền vững.
- Đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật, nhất là hạ tầng về giao thông khớp nối với các địa phương lân cận trong toàn thành phố Đà Nẵng với Hội An nhằm đẩy mạnh liên kết vùng trong phát triển các loại hình du lịch - dịch vụ; chú trọng đầu tư khai thác các tuyến sông - biển kết nối Hội An theo hướng Đông - Tây, nối Cù Lao Chàm - Hội An - Mỹ Sơn và vùng đại ngàn miền Tây xứ Quảng theo trục sông mẹ Thu Bồn; hay tuyến Bắc - Nam liên kết các xã, phường phía Bắc và Nam thành phố Đà Nẵng với Hội An theo các tuyến sông Cổ Cò (Lộ Cảnh giang) và Trường Giang.
- Trên nền tảng di sản văn hóa và thiên nhiên, tiếp tục quan tâm đầu tư phát triển sản phẩm du lịch văn hóa, sáng tạo gắn với Di sản Hội An, đây cũng là thế mạnh nổi trội của du lịch Hội An - Đà Nẵng trong thời gan qua. Theo đó, cần chú trọng nghiên cứu, phát triển, sáng tạo tạo nên các sản phẩm du lịch đặc trưng và chuyên sâu gắn với Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An, cụ thể:
+ Tiếp tục đầu tư nâng cấp, trau chuốt các sản phẩm du lịch hiện có vốn đã thành công ở Hội An như: tham quan các công trình kiến trúc trong khu phố cổ; Phố đi bộ, Phố đêm, Đêm phố cổ,… để làm sản phẩm du lịch chủ lực có sức hút của khu Di sản Hội An đối với du khách trong nước và quốc tế.
+ Nâng cao chất lượng các tour trải nghiệm làng quê, làng nghề truyền thống; gắn với thưởng thức, trải nghiệm các hoạt động sản xuất thủ công, thưởng thức ẩm thực địa phương; tăng cường phát triển kinh tế đêm; mở rộng và thường xuyên tổ chức các sự kiện văn hóa - sáng tạo ra các khu vực vùng ven, ngoại vi Khu di sản Đô thị cổ Hội An nhằm kéo dài thời gian trải nghiệm, lưu trú và chi tiêu của du khách khi đến với Hội An và Đà Nẵng.
+ Tổ chức tour chuyên đề “Hội An - Di sản đô thị sống”, kết hợp trải nghiệm kiến trúc, đời sống cư dân, nghề truyền thống và ẩm thực; tăng cường kết nối hệ sinh thái du lịch Đà Nẵng - Hội An, hình thành chuỗi tour khép kín như: “nghỉ dưỡng biển Đà Nẵng - trải nghiệm di sản Hội An” và ngược lại; hay các tour “tìm hiểu hoạt động buôn bán hương liệu, thổ sản ở Đô thị thương cảng Hội An xưa gắn với tham quan trải nghiệm các hoạt động khái thác, chế biến các loại thổ sản của đồng bào miền Tây xứ Quảng”;… qua đó tạo sức hút tổng hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh điểm đến Hội An - Đà Nẵng…
- Tăng cường quản lý, giám sát và bảo vệ bền vững di sản văn hóa: tăng cường áp dụng công cụ quản lý thông minh về lưu lượng khách tham quan, đảm bảo kiểm soát số lượng và chất lượng du khách tại khu Đô thị Di sản Hội An, tránh tình trạng quá tải, phá vỡ cảnh quan. Theo đó đó, cần xây dựng và ban hành quy chế quản lý du lịch tại khu Đô thị cổ Hội An, với các tiêu chí rõ ràng về lượng khách, loại hình dịch vụ, bảo vệ cảnh quan, về sự tham gia cộng đồng và đánh giá tác động môi trường, xã hội; thực hiện đánh giá định kỳ các chỉ số bền vững về môi trường, xã hội, văn hóa và kinh tế, phục vụ công tác ra quyết định trong bảo tồn và phát triển du lịch di sản.
- Đầu tư hạ tầng và môi trường du lịch xanh, thân thiện: huy động nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng du lịch đồng bộ, xanh và thân thiện cho khu vực di sản. Cải thiện hệ thống giao thông bộ, chiếu sáng, cảnh quan và điểm dừng chân phục vụ du khách; áp dụng giải pháp xanh trong Đô thị cổ Hội An như giao thông sạch, quản lý rác thải, hạn chế rác thải nhựa tiến tới không sử dụng túi ni lông và sản phẩm nhựa dùng một lần, sử dụng năng lượng tái tạo; tăng cường bảo vệ môi trường và cảnh quan đô thị cổ, bảo đảm tính nguyên gốc của cảnh quan di sản; hạn chế tác động tiêu cực của du lịch như ô nhiễm, thương mại hóa quá mức, hay mất bản sắc địa phương.
- Phát triển nhân lực và ứng dụng công nghệ số: Đẩy mạnh đầu tư cho nguồn nhân lực và công nghệ trong quản lý du lịch di sản. Nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ hướng dẫn viên, quản lý di sản và nhân lực du lịch; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và số hóa trải nghiệm du lịch nhằm nâng tầm chất lượng dịch vụ; xây dựng hệ thống vé điện tử, bản đồ thông tin di sản, ứng dụng số hóa tham quan trải nghiệm, phục vụ quản lý hiệu quả và tăng tương tác với du khách.
- Tăng cường sự chỉ đạo của UBND thành phố và các sở ngành nhằm tạo nên cơ chế liên kết điều hành và quản lý vùng du lịch Hội An và các xã/phường trong toàn thành phố Đà Nẵng bao gồm: cơ chế phối hợp trong quản lý lượng khách, phát triển sản phẩm và điều phối hạ tầng. Xây dựng bản đồ du lịch di sản vùng, với Hội An là “hạt nhân”, hướng tới thương hiệu chung “Hội An trong lòng Đà Nẵng”.
- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền phát huy vai trò cộng đồng trong hoạt động bảo tồn phát huy di sản. Bảo tồn di sản phải gắn liền với sự tham gia và hưởng lợi của cộng đồng cư dân Hội An. Người dân cần được đào tạo, nâng cao năng lực phục vụ du lịch di sản, đồng thời được hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động du lịch để tạo động lực bảo tồn lâu dài di sản văn hóa địa phương.
- Quan tâm tăng cường công tác truyền thông và hợp tác quốc tế tranh thủ các nguồn lực hỗ trợ để bảo tồn phát huy di sản; đồng thời không ngừng quảng bá giá trị, thương hiệu du lịch của Hội An và thành phố Đà Nẵng - điểm đến của những Di sản văn hóa thế giới nhằm hướng tới các thị trường khách quốc tế có chi tiêu cao, lưu trú lâu và quan tâm đến trải nghiệm giá trị văn hóa của địa phương.
5. Kết luận
Đô thị cổ Hội An, với những giá trị nổi bật toàn cầu của một Di sản văn hóa thế giới, là nguồn lực quan trọng cho phát triển du lịch bền vững của thành phố Đà Nẵng. Để hiện thực hóa tiềm năng đó, cần sự phối hợp đồng bộ về cơ chế, chính sách và đầu tư trong công tác bảo tồn, phát huy di sản; tăng cường quản lý vùng; nâng cao chất lượng dịch vụ và năng lực đội ngũ làm du lịch. Bảo tồn Hội An không chỉ là giữ gìn một di sản “tĩnh” mà là duy trì một “đô thị sống”, gắn bó với đời sống đương đại; qua đó góp phần định hình mô hình du lịch xanh, thông minh, văn hóa và chất lượng cao mà Đà Nẵng đang hướng tới. Khi đó, lợi ích kinh tế sẽ song hành cùng giá trị văn hóa - xã hội, chuyển trọng tâm từ tăng trưởng số lượng sang phát triển chất lượng và bản sắc.
Với định hướng phát triển đúng đắn của thành phố và tiềm năng sinh thái - nhân văn đặc sắc của Đô thị di sản Hội An, có cơ sở để kỳ vọng rằng trong tương lai gần, Đà Nẵng sẽ trở thành đô thị du lịch dẫn đầu khu vực miền Trung, nơi di sản, thiên nhiên và đô thị đương đại giao thoa, tạo nên lợi thế cạnh tranh bền vững trong khu vực và quốc tế, đồng thời lan tỏa mạnh mẽ hình ảnh Hội An - Đà Nẵng đến bạn bè năm châu.
Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển ngành du lịch theo chiều sâu, yêu cầu về du lịch bền vững ngày càng trở nên cấp thiết. Đối với khu vực duyên hải miền Trung, đặc biệt là thành phố Đà Nẵng và Đô thị cổ Hội An - Di sản văn hóa thế giới (trước đây thuộc tỉnh Quảng Nam), việc khai thác, kết nối và phát huy giá trị di sản trở thành nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng. Thực tiễn bảo tồn và phát huy di sản gắn với phát triển du lịch tại địa phương trong thời gian qua cho thấy Đô thị cổ Hội An không chỉ là biểu tượng văn hóa - lịch sử đặc sắc mà đã và đang là nguồn tài nguyên quan trọng góp phần định vị thương hiệu và nâng cao năng lực cạnh tranh của du lịch Đà Nẵng trong khu vực.
Khai trương không gian phố đi bộ đường Phan Châu Trinh. Ảnh tư liệu Trung tâm BTDSVHTG Hội An
Xuất phát từ yêu cầu đó, bài viết tập trung phân tích và làm rõ vai trò của Đô thị cổ Hội An như một nguồn lực đặc biệt cho phát triển du lịch bền vững của thành phố Đà Nẵng. Trên cơ sở nhận diện giá trị di sản, những cơ hội và thách thức trong quá trình khai thác di sản, bài viết đồng thời đề xuất một số định hướng và giải pháp bước đầu nhằm phát huy, khai thác hợp lý, hiệu quả giá trị di sản này, đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch cho thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn mới.
2. Đô thị cổ Hội An - những giá trị và tiềm năng cho sự phát triển du lịch
Đô thị cổ Hội An được tổ chức UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới vào ngày 4/12/1999. Di sản này có lịch sử hình thành và phát triển từ lâu đời; vốn là đô thị thương cảng quốc tế phát triển mạnh từ thế kỷ XVI - XVII, có giá trị nổi bật toàn cầu lịch sử, kiến trúc, văn hóa, và là “quần thể đô thị cổ” hiếm hoi ở Việt Nam và Đông Nam Á được bảo tồn gần như nguyên vẹn, được nhìn nhận như một “bảo tàng sống bảo tàng về lịch sử, kiến trúc và cư dân đô thị”.
Cấu trúc đô thị di sản Hội An bao gồm không gian khu phố cổ với hơn 1.100 di tích kiến trúc nghệ thuật nhiều loại hình: nhà cổ, đình chùa, miếu, chợ,… cùng với đó là vùng ngoại vi bao bọc với cảnh quan sông nước, biển đảo, các làng quê, làng nghề sinh thái thơ mộng đan xen nhau như: làng gốm Thanh Hà, làng rau Trà Quế, làng mộc Kim Bồng,… tạo nên một khung cảnh đặc thù, có khả năng hấp dẫn lớn đối với du khách trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, Hội An còn bảo lưu được nhiều phong tục tập quán tốt đẹp, lối sống “nhân tình - thuần hậu”, cùng với nhiều loại hình văn hóa dân gian, lễ hội, các nghề truyền thống có quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa lâu đời được bảo tồn và phát huy hiệu quả, với 08 di sản tiêu biểu được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Điều đó càng tạo nên sức hút đặc biệt đối với bè bạn gần xa khi đến với Hội An.
Bên cạnh danh hiệu Di sản văn hóa thế giới, thành phố Hội An trước đây còn sở hữu Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm - Hội An tạo nên một lợi thế nổi trội để phát triển du lịch văn hóa - di sản - sinh thái. Có thể nói rằng, sự kết hợp giữa di sản kiến trúc, không gian đô thị, môi trường thiên nhiên sông nước, biển đảo, nền văn hóa địa phương đặc trưng, mang sắc thái riêng được kết tinh qua mấy trăm năm của một đô thị thương cảng quốc tế đã tạo nên “nguồn tài nguyên du lịch” độc đáo cho Hội An trong thời gian qua. Hiện nay, du khách du lịch quốc tế có xu hướng tìm kiếm trải nghiệm các loại hình du lịch văn hóa, di sản, sinh thái ngày càng nhiều, nên Hội An có thể đáp ứng xu thế này. Đồng thời, từ tư cách là di sản văn hóa Thế giới và điểm đến có nhiều điểm nổi trội, Hội An đã trở thành “điểm đến yêu thích” và là nguồn lực vô cùng quan trọng cho sự phát triển các loại hình dịch vụ - du lịch của địa phương trong nhiều thập niên qua.
3. Kết quả công tác bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch trong thời gian qua
Trong hơn 2 thập niên qua, kể từ năm 1999 khi Đô thị cổ Hội An được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa của nhân loại, với sự quan tâm của các cấp, ngành; sự giúp đỡ đầy thiện chí của các cơ quan chuyên môn, các nhà khoa học, bạn bè yêu mến Hội An trong nước và quốc tế, Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân Hội An đã không ngừng nỗ lực phấn đấu với tinh thần đầy sáng tạo, trách nhiệm trong công tác bảo tồn nên Di sản văn hóa Hội An cùng với Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An được giữ gìn và phát huy đầy hiệu quả.
Điểm nổi bật nhất trong công tác quản lý, bảo tồn di sản sản văn hóa là Hội An đã xây dựng được hệ thống các văn bản pháp qui về quản lý, phát huy di sản như: Quy hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch, giai đoạn 2012 - 2025 do Chính phủ phê duyệt; Kế hoạch quản lý Di sản văn hóa thế giới Khu phố cổ Hội An giai đoạn 2020 - 2025, định hướng đến 2030[1] và Quy chế bảo vệ Di sản văn hóa thế giới Khu phố cổ Hội An[2] do UBND tỉnh Quảng Nam ban hành. Công tác nghiên cứu khoa học, quản lý Nhà nước về di sản ngày càng chuyên nghiệp đi vào chiều sâu; công tác tu bổ, tôn tạo các di tích được đẩy mạnh, thực hiện đảm bảo các nguyên tắc khoa học với hàng trăm công trình được tu bổ qua các năm đã giúp Khu phố cổ vượt qua giai đoạn khẩn cấp về nguy cơ sụp đổ các di tích; nhiều di tích sau khi được tu bổ đã trở thành những điểm tham quan có giá trị phục vụ du khách tham quan trải nghiệm.
Nhiều nghề truyền thống và lễ hội như: mộc Kim Bồng, yến Thanh Châu, gốm Thanh Hà, rau Trà Quế, nhà tre dừa Cẩm Thanh, đan võng ngô đồng Cù Lao Chàm, lễ hội Nguyên Tiêu, Trung Thu,… được bảo tồn tốt trong cuộc sống đương đại… Các loại hình diễn xướng dân gian và phong tục tập quán được phục hồi như hát bội, múa thiên cẩu, tục dựng nêu ngày Tết… Đặc biệt, trò chơi Bài chòi Hội An từ nguy cơ thất truyền đã được bảo tồn, đưa vào phục vụ nhân dân và du khách mỗi đêm trong Khu phố cổ, góp phần vào việc UNESCO công nhận Nghệ thuật Bài chòi Trung bộ là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (2017). Trên nền tảng các giá trị văn hóa phi vật thể được nghiên cứu nhận diện bảo tồn và phát huy sáng tạo hiệu quả trong đời sống đương đại, vào ngày 31/10/2023, Hội An chính thức tham gia vào mạng lưới các thành phố sáng tạo toàn cầu của UNESCO trên lĩnh vực thủ công và nghệ thuật dân gian.
Bên cạnh việc bảo tồn tốt quần thể di sản văn hóa - kiến trúc Khu phố cổ và phát huy trở thành địa điểm du lịch di sản hấp dẫn, Hội An cũng đã sáng tạo hàng loạt các sản phẩm du lịch độc đáo dựa trên nền di sản văn hóa như: “Đêm phố cổ”, “Phố đi bộ”, “Phố không có tiếng động cơ xe máy”; các tuyến tham quan tại các làng nghề truyền thống, làng quê sông nước, biển đảo;… đã phục dựng các lễ hội truyền thống và tổ chức đa dạng các sự kiện văn hóa như: Hội Tết dân tộc, lễ hội Đèn lồng, Tết Nguyên tiêu, Tết Trung thu, các lễ giỗ Tổ nghề;… tham mưu tổ chức các sự kiện văn hóa thể thao của tỉnh như: Lễ hội “Quảng Nam - Hành trình di sản”, Liên hoan và Hội thi hợp xướng quốc tế; các sự kiện quốc gia và quốc tế như: Các cuộc thi Hoa hậu Việt Nam, Hoa hậu Hoàn Vũ, Hoa hậu Trái Đất, Hội nghị APEC,… cùng với nhiều hoạt động hợp tác, giao lưu văn hóa, kết nghĩa, lưu diễn nghệ thuật giữa Hội An với nhiều địa phương trong nước và ở các nước như: Hồng Kông - Trung Quốc, Ý, Thái Lan, Đức, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc… Ngoài ra, từ sự tham gia của doanh nghiệp và cộng đồng sáng tạo ở Hội An đã tạo ra nhiều dự án văn hóa nghệ thuật quy mô, với sự đa dạng sản phẩm trình diễn nghệ thuật đương đại chất lượng cao nên cũng đã tạo thêm sức thu hút du khách đến với Hội An như: Công viên Ấn tượng Hội An với chương trình thực cảnh hoành tráng về “Ký ức Hội An”, Trung tâm biểu diễn Lune Hội An với các Show diễn Teh Dar, À Ố Show,… hay các hoạt động trải nghiệm thủ công của các cơ sở tre Tâboo, làng Củi lũ… Tất cả những hoạt động trên góp phần quan trọng làm cho hình ảnh di sản văn hóa và thương hiệu điểm đến Hội An ngày càng lan tỏa, vươn xa tạo hấp lực mạnh mẽ đối với du khách trong nước và quốc tế[3].
Nhiều tạp chí du lịch nước ngoài như Wanderlust (Anh), Condé Nast Traveler (Mỹ), Smart Travel Asia đã bình chọn cho Hội An với các danh hiệu: 1 trong 10 thành phố du lịch tốt nhất - Điểm du lịch hấp dẫn nhất châu Á - Thành phố được yêu thích nhất trên thế giới… Ngoài khu phố cổ, các điểm đến của vùng ngoại vi khu di sản cũng đã được các giải thưởng cao về du lịch như: Làng rau Trà Quế đạt giải thưởng “Làng du lịch tốt nhất” năm 2024 do Tổ chức Du lịch Liên hiệp quốc (UN Tourism) công nhận; Cẩm Thanh là đại diện duy nhất của Việt Nam được xếp vào nhóm 50 làng đẹp nhất thế giới do Tạp chí Forbes của Mỹ bình chọn…
Nếu như trong năm 1999, Hội An chỉ có gần 100 nghìn lượt khách tham quan thì đến nay con số này đã vượt ngưỡng hơn 3 triệu lượt khách, riêng các năm 2018, 2019 đã vượt mức 5 triệu lượt khách. Các loại hình dịch vụ phục vụ du lịch phát triển đa dạng; tỷ trọng cơ cấu của nhóm ngành dịch vụ - du lịch - thương mại chiếm trên 70%. Đặc biệt, sau một thời gian chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của đại dịch Covid-19 kéo dài, đến nay hoạt động du lịch Hội An đã hồi sinh ngoạn mục. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tổng lượt khách đến Hội An ước đạt 2,8 triệu lượt, tăng 17,4% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng lượt khách mua vé tham quan các điểm du lịch của Hội An ước đạt 1,8 triệu lượt (khoảng 1,5 triệu lượt khách quốc tế). Doanh thu du lịch ước đạt 3.163 tỷ đồng, tăng 41,3%. Đô thị di sản Hội An tiếp tục được vinh danh trong nhiều cuộc bình chọn của quốc tế[4].
Từ sự phát triển các loại hình dịch vụ du lịch, trên cơ sở phát huy giá trị của Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An, kinh tế du lịch - dịch vụ của Hội An đã phát triển nhanh, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Nam, nhất là trên lĩnh vực du lịch - dịch vụ. Đến nay, đời sống của Nhân dân Hội An được nâng cao rõ rệt; bộ mặt đô thị, nông thôn, hải đảo,… ngày càng khang trang: sáng, xanh, sạch, đẹp theo định hướng - thành phố sinh thái, văn hóa, du lịch.
4. Hội An trong mối liên hệ với thành phố Đà Nẵng về phát triển du lịch bền vững hiện nay
4.1. Những định hướng về phát triển du lịch của thành phố Đà Nẵng
Ngày 24/01/2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 43-NQ/TW về xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, mục tiêu đến năm 2030 là xây dựng thành phố Đà Nẵng trở thành một trong những trung tâm kinh tế - xã hội lớn của cả nước và Đông Nam Á với vai trò là trung tâm về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, du lịch, thương mại, tài chính, logistics, công nghiệp công nghệ cao, công nghệ thông tin, công nghiệp hỗ trợ, theo đó ngành du lịch là một 5 lĩnh vực kinh tế mũi nhọn được ưu tiên phát triển.
Du khách chụp ảnh lưu niệm tại làng rau Trà Quế. Ảnh: Trung tâm Bảo tồn DSVHTG Hội An
Với mục tiêu phát triển ngành du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, thành phố Đà Nẵng cũng đã xây dựng và triển khai các đề án quan trọng, triển khai các Chương trình hành động nhằm thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TW của Bộ Chínhtrị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và các đề án, chương trình đáp ứng yêu cầu thực tiễn của đất nước và ngành du lịch. Ngày 21/10/2022, UBND thành phố Đà Nẵng ra Quyết định số 2726, ban hành Đề án định hướng phát triển du lịch thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đề án đặt mục tiêu tổng quát đến năm 2030, Đà Nẵng trở thành trung tâm du lịch và dịch vụ chất lượng cao, điểm đến sáng tạo của Việt Nam và khu vực Đông Nam Á; tầm nhìn đến năm 2045, Đà Nẵng trở thành điểm đến du lịch hàng đầu châu Á, là một trong những trung tâm du lịch nghỉ dưỡng biển, sinh thái cao cấp, sáng tạo và tổ chức hội nghị, sự kiện lễ hội mang tầm quốc tế[5].
Hiện nay, thực hiện Nghị quyết 202/2025/QH15 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố Đà Nẵng mới được sáp nhập từ toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam. Sau khi sắp xếp, thành phố Đà Nẵng có diện tích tự nhiên là 11.859,59 km2, quy mô dân số là 3.065.628 người; giáp tỉnh Quảng Ngãi, thành phố Huế, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và Biển Đông[6]. Theo đó, thành phố Đà Nẵng sở hữu một tài nguyên du lịch rộng lớn bao gồm các tài nguyên du lịch của Quảng Nam trước đây, trong đó có Đô thị cổ Hội An - Di sản văn hóa thế giới. Do vậy, sau hợp nhất thành phố Đà Nẵng có cơ hội vươn lên trở thành một trong những trung tâm du lịch hàng đầu Việt Nam, đóng vai trò cực tăng trưởng quốc gia, cửa ngõ thu hút khách quốc tế và nội địa, lan tỏa phát triển toàn vùng Bắc Trung Bộ và vùng duyên hải miền Trung - Tây Nguyên. Trong cấu trúc phát triển này, Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An với bề dày thương hiệu và uy tín trên trường quốc tế sẽ là nguồn lực đặc biệt quan trọng, góp phần định hình bản sắc, nâng cao khả năng cạnh tranh và củng cố động lực phát triển du lịch bền vững của thành phố trong giai đoạn mới.
4.2. Vai trò của Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An trong định hướng phát triển du lịch bền vững Đà Nẵng hiện nay
Hội An trước đây thuộc tỉnh Quảng Nam, nhưng khi xem xét mô hình phát triển vùng duyên hải miền Trung, Hội An là điểm đến hấp dẫn nằm trong vùng tam giác di sản văn hóa thế giới: “Mỹ Sơn - Hội An - Huế” có thể kết nối với Đà Nẵng một cách hết sức thuận lợi. Hiện nay, trong điều kiện mới sau khi sáp nhập về thành phố Đà Nẵng, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, Di sản Hội An sẽ đóng vai trò như nguồn tài nguyên quý trong hệ sinh thái du lịch di sản, văn hóa và đô thị biển, bổ sung cho thế mạnh về du lịch di sản, du lịch biển, du lịch nghỉ dưỡng và MICE[7] của thành phố Đà Nẵng. Việc gắn kết du lịch Hội An với Đà Nẵng giúp đa dạng hóa sản phẩm, kéo dài chuỗi lưu trú, nâng cao mức chi tiêu và thời gian dừng chân của du khách. Với định hướng Đà Nẵng phát triển du lịch di sản, đô thị biển thì việc khai thác Di sản Hội An như nguồn tài nguyên quan trọng của địa phương là phù hợp.
Trong bối cảnh đó, Hội An với tư cách di sản văn hóa thế giới sẽ góp phần tạo ra hệ thống các sản phẩm du lịch chất lượng cao, nâng cấp chuỗi giá trị và gia tăng thời gian lưu trú của du khách khi đến với thành phố Đà Nẵng. Đặc biệt, trong giai đoạn cạnh tranh cao về thương hiệu điểm đến hiện nay, Đà Nẵng có thể tận dụng thương hiệu quốc tế của Hội An: một Di sản văn hóa thế giới được bảo tồn hoàn hảo; một Khu dự trữ sinh quyển của nhân loại với sự hòa quyện con người, thiên nhiên, biển đảo; cùng với đó là hàng trăm giải thưởng về bảo tồn và du lịch do các tổ chức quốc tế vinh danh cho Hội An để nâng tầm chất lượng du lịch của thành phố. Việc phối kết hợp các loại hình du lịch biển - nghỉ dưỡng của Đà Nẵng với du lịch di sản văn hóa của Hội An sẽ tạo sản phẩm du lịch đa dạng cho thành phố.
Có thể nói rằng, với vị thế là một di sản văn hóa thế giới mang nhiều giá trị sinh thái - văn hóa - nhân văn độc đáo, cùng với nhiều sản phẩm đặc thù về du lịch di sản văn hóa, cùng với những giá trị từ thiên nhiên của Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm - Hội An, Hội An sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng năng lực thu hút khách quốc tế cao cấp, chi tiêu lớn hơn đến với thành phố, góp phần quan trọng cho sự phát triển bền vững của du lịch Đà Nẵng trong tương lai.
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay khi trực thuộc thành phố Đà Nẵng, với sức hút và vị thế mới, khu Di sản văn hóa thế giới - Đô thị cổ Hội An, nếu không quy hoạch và quản lý bài bản sẽ dễ dẫn đến sự phát triển ồ ạt về du lịch sẽ tạo ra nguy cơ đánh mất cân bằng giữ bảo tồn và phát triển. Với lượng du khách lớn nếu thiếu kiểm soát có thể gây áp lực lên hệ thống hạ tầng du lịch, dân sinh, môi trường, cảnh quan và cộng đồng cư dân tại khu di sản. Bên cạnh đó, môi trường du lịch, trật tự đô thị, trật tự kinh doanh, văn hóa tại các điểm đến còn nhiều vấn đề như: tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật còn phức tạp, tình trạng tranh mua, tranh bán, cò mồi, chen lấn... làm ảnh hưởng uy tín, thương hiệu du lịch Hội An[8]. Do vậy, cần phải có những định hướng, giải pháp gắn phát triển du lịch phải gắn với bảo tồn di sản một cách hài hòa, từ đó xây dựng nên mô hình “du lịch bền vững” từ di sản văn hóa Hội An, đây cũng là một vấn đề bức thiết đặt ra trong định hướng phát triển du lịch thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn mới.
5. Một vài đề xuất phát huy, khai thác giá trị Đô thị cổ Hội An trong phát triển du lịch bền vững tại Đà Nẵng
5.1. Những điểm cần quan tâm trong phát huy giá trị Di sản với phát triển du lịch
Thứ nhất, Đô thị cổ Hội An với đặc thù là một di sản văn hóa thế giới do đó vấn đề bảo tồn, gìn giữ tính toàn vẹn và các giá trị nổi bật toàn cầu của khu di sản phải được đặt lên hàng đầu, nếu không áp lực từ lượng du khách đông, thương mại hóa, mất cân bằng giữa lợi ích kinh tế và bảo vệ di sản sẽ xảy ra. Do vậy, phải ưu tiên: “bảo tồn trước, phát triển sau”. Bảo tồn di sản văn hóa Hội An phải được giữ quyền ưu tiên; mọi hoạt động khai thác du lịch - dịch vụ tại đây phải tôn trọng tính toàn vẹn và nguyên gốc của khu di sản, bảo vệ cảnh quan, môi trường và cộng đồng cư dân. Điều này cũng đã được Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch - Hoàng Đạo Cương nhấn mạnh tại phát biểu tại Hội nghị tổng kết Quy hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch, giai đoạn 2012 - 2025: Hội An là “Đô thị di sản sống” đòi hỏi kiên trì, cẩn trọng và khoa học trong bảo tồn. Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An là một trong những báu vật không chỉ của riêng Đà Nẵng mà còn là niềm tự hào chung của Việt Nam. Hội An cần tận dụng tốt các lợi thế mang lại sau khi trực thuộc Đà Nẵng để bứt phá trở thành mô hình nổi bật của thế giới về bảo tồn di sản[9].
- Thứ hai, mọi hoạt động khai thác Di sản thế giới - Đô thị cổ Hội An để phát triển du lịch phải trên quan điểm phát triển có trách nhiệm và bền vững: phát triển du lịch tại đây không chỉ nhằm mục tiêu kinh tế mà phải cân bằng lợi ích văn hóa - xã hội - môi trường, “phát triển để bảo tồn”. Việc khai thác Di sản văn hóa Đô thị Hội An không được đẩy mạnh theo kiểu chạy theo số lượng du khách một chiều mà cần phải nâng cao chất lượng, trải nghiệm và trách nhiệm đối với cộng đồng của du khách; bảo tồn và bảo vệ tốt cảnh quan môi trường; văn hóa, thiên nhiên của khu di sản.
- Thứ ba, phải đảm bảo tính liên kết vùng và đa dạng hóa sản phẩm: khai thác Hội An trong mạng lưới du lịch chung của thành phố Đà Nẵng mới với không gian rộng lớn từ khu vực biển đảo đến vùng đại ngàn miền Tây xứ Quảng nhằm tạo chuỗi sản phẩm liên kết, kết nối các khu vực, góp phần tạo nên sự đa dạng các sản phẩm du lịch có thế mạnh của Đà Nẵng như: di sản, văn hóa, sinh thái (núi rừng, sông nước, biển đảo), nghỉ dưỡng,… thay vì cạnh tranh đơn lẻ.
- Thứ tư, phát triển du lịch phải đảm tham gia cộng đồng và giữ gìn, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương: người dân Hội An tại vùng lõi và vùng ngoại vi khu Đô thị cổ Hội An phải là chủ thể hưởng lợi thật sự từ du lịch, đồng thời người dân phải tham gia vào quản lý vận hành, giám sát và bảo vệ di sản văn hóa. Điều này càng làm tăng thêm tính bền vững và nâng cao chất lượng trải nghiệm du lịch từ Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An đối với du khách trong nước và quốc tế.
5.2. Một số giải pháp bảo tồn, khai thác Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An cho sự phát triển du lịch bền vững ở thành phố Đà Nẵng trong thời gian đến
Trước hết, cần xác định việc bảo tồn và khai thác Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An cũng là một trong những trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch bền vững của thành phố Đà Nẵng. Hiện nay, trong điều kiện mới sau khi sáp nhập, thành phố Hội An đã được chia tách thành 3 phường: Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây và xã đảo Tân Hiệp. Theo đó, hệ thống chính quyền thành phố Hội An (trước đây) đã không còn hoạt động nên dễ dẫn đến thiếu sự chỉ đạo thống nhất về công tác quản lý bảo tồn, phát huy di sản. Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An có nguy cơ xé lẻ, làm phá vỡ tính tổng thể của không gian lịch sử - văn hóa - sinh thái. Do vậy, các hoạt động bảo tồn ở khu di sản này cần phải có sự chỉ đạo trực tiếp và nhất quán của UBND thành phố Đà Nẵng, sự chỉ đạo, hỗ trợ sâu sát của các sở ngành chức năng của thành phố. Theo đó, việc quan trọng và cần làm ngay hiện nay là phải sớm kiện toàn chức năng, nhiệm vụ và bộ máy đơn vị thực hiện chức năng quản lý, bảo tồn, phát huy Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An đảm bảo có đội ngũ cán bộ năng lực chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn công tác quản lý để có thể phối hợp, kết nối với các xã, phường nằm trong khu di sản thực hiện hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, gắn với đẩy mạnh việc phát triển các loại hình du lịch - dịch vụ trên địa bàn, góp phần tạo động lực cho sự phát triển kinh tế văn hóa xã hội của các địa phương nói riêng và thành phố nói chung trong thời gian đến.
- Thành phố quan tâm đề xuất Chính phủ sớm xây dựng và ban hành Quy hoạch tổng thể về bảo tồn phát huy giá trị Di sản Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch địa phương trong giai đoạn mới trên cơ sở kết nối liên vùng đảm bảo tính toàn vẹn của khu di sản; chú trọng bảo tồn nguyên trạng vùng lõi di sản, vùng đệm, vùng chuyển tiếp, phát triển phù hợp các khu vực ngoại vi gắn với không gian sáng tạo; bảo tồn và phát huy giá trị các làng nghề truyền thống, di tích lịch sử, văn hóa; các không gian sông nước, biển đảo; giữ vững mối liên kết không gian bảo tồn giữa khu di sản và Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An; kết nối các không gian phát triển du lịch - dịch vụ của toàn thành phố Đà Nẵng.
- Thành phố sớm ban hành Kế hoạch Quản lý di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An trong giai đoạn mới, xác định những nhiệm vụ trọng tâm cần ưu tiên để đầu tư các nguồn lực để tổ chức thực hiện. Cùng với đó cần xây dựng quy chế phối hợp trong quản lý bảo tồn, phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An và Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An gắn với đẩy mạnh phát triển kinh tế du lịch bền vững trên các xã, phường Hội An, Hội An Đông, Hội An Tây và xã đảo Tân Hiệp tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan, sở ngành, địa phương, đơn vị có liên quan triển khai thực hiện.
- Đẩy mạnh xã hội hóa trong bảo tồn phát huy di sản, quan tâm xây dựng Quỹ Bảo tồn di sản để hỗ trợ đầu tư, trùng tu và phát huy giá trị Di sản Văn hóa Hội An một cách bền vững; huy động các nguồn lực từ xã hội để đầu tư tu bổ tôn tạo các di tích; bảo tồn phát huy các di sản văn hóa phi vật thể; các di sản tư liệu của địa phương một cách bền vững.
- Đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật, nhất là hạ tầng về giao thông khớp nối với các địa phương lân cận trong toàn thành phố Đà Nẵng với Hội An nhằm đẩy mạnh liên kết vùng trong phát triển các loại hình du lịch - dịch vụ; chú trọng đầu tư khai thác các tuyến sông - biển kết nối Hội An theo hướng Đông - Tây, nối Cù Lao Chàm - Hội An - Mỹ Sơn và vùng đại ngàn miền Tây xứ Quảng theo trục sông mẹ Thu Bồn; hay tuyến Bắc - Nam liên kết các xã, phường phía Bắc và Nam thành phố Đà Nẵng với Hội An theo các tuyến sông Cổ Cò (Lộ Cảnh giang) và Trường Giang.
- Trên nền tảng di sản văn hóa và thiên nhiên, tiếp tục quan tâm đầu tư phát triển sản phẩm du lịch văn hóa, sáng tạo gắn với Di sản Hội An, đây cũng là thế mạnh nổi trội của du lịch Hội An - Đà Nẵng trong thời gan qua. Theo đó, cần chú trọng nghiên cứu, phát triển, sáng tạo tạo nên các sản phẩm du lịch đặc trưng và chuyên sâu gắn với Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An, cụ thể:
+ Tiếp tục đầu tư nâng cấp, trau chuốt các sản phẩm du lịch hiện có vốn đã thành công ở Hội An như: tham quan các công trình kiến trúc trong khu phố cổ; Phố đi bộ, Phố đêm, Đêm phố cổ,… để làm sản phẩm du lịch chủ lực có sức hút của khu Di sản Hội An đối với du khách trong nước và quốc tế.
+ Nâng cao chất lượng các tour trải nghiệm làng quê, làng nghề truyền thống; gắn với thưởng thức, trải nghiệm các hoạt động sản xuất thủ công, thưởng thức ẩm thực địa phương; tăng cường phát triển kinh tế đêm; mở rộng và thường xuyên tổ chức các sự kiện văn hóa - sáng tạo ra các khu vực vùng ven, ngoại vi Khu di sản Đô thị cổ Hội An nhằm kéo dài thời gian trải nghiệm, lưu trú và chi tiêu của du khách khi đến với Hội An và Đà Nẵng.
+ Tổ chức tour chuyên đề “Hội An - Di sản đô thị sống”, kết hợp trải nghiệm kiến trúc, đời sống cư dân, nghề truyền thống và ẩm thực; tăng cường kết nối hệ sinh thái du lịch Đà Nẵng - Hội An, hình thành chuỗi tour khép kín như: “nghỉ dưỡng biển Đà Nẵng - trải nghiệm di sản Hội An” và ngược lại; hay các tour “tìm hiểu hoạt động buôn bán hương liệu, thổ sản ở Đô thị thương cảng Hội An xưa gắn với tham quan trải nghiệm các hoạt động khái thác, chế biến các loại thổ sản của đồng bào miền Tây xứ Quảng”;… qua đó tạo sức hút tổng hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh điểm đến Hội An - Đà Nẵng…
- Tăng cường quản lý, giám sát và bảo vệ bền vững di sản văn hóa: tăng cường áp dụng công cụ quản lý thông minh về lưu lượng khách tham quan, đảm bảo kiểm soát số lượng và chất lượng du khách tại khu Đô thị Di sản Hội An, tránh tình trạng quá tải, phá vỡ cảnh quan. Theo đó đó, cần xây dựng và ban hành quy chế quản lý du lịch tại khu Đô thị cổ Hội An, với các tiêu chí rõ ràng về lượng khách, loại hình dịch vụ, bảo vệ cảnh quan, về sự tham gia cộng đồng và đánh giá tác động môi trường, xã hội; thực hiện đánh giá định kỳ các chỉ số bền vững về môi trường, xã hội, văn hóa và kinh tế, phục vụ công tác ra quyết định trong bảo tồn và phát triển du lịch di sản.
- Đầu tư hạ tầng và môi trường du lịch xanh, thân thiện: huy động nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng du lịch đồng bộ, xanh và thân thiện cho khu vực di sản. Cải thiện hệ thống giao thông bộ, chiếu sáng, cảnh quan và điểm dừng chân phục vụ du khách; áp dụng giải pháp xanh trong Đô thị cổ Hội An như giao thông sạch, quản lý rác thải, hạn chế rác thải nhựa tiến tới không sử dụng túi ni lông và sản phẩm nhựa dùng một lần, sử dụng năng lượng tái tạo; tăng cường bảo vệ môi trường và cảnh quan đô thị cổ, bảo đảm tính nguyên gốc của cảnh quan di sản; hạn chế tác động tiêu cực của du lịch như ô nhiễm, thương mại hóa quá mức, hay mất bản sắc địa phương.
- Phát triển nhân lực và ứng dụng công nghệ số: Đẩy mạnh đầu tư cho nguồn nhân lực và công nghệ trong quản lý du lịch di sản. Nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ hướng dẫn viên, quản lý di sản và nhân lực du lịch; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và số hóa trải nghiệm du lịch nhằm nâng tầm chất lượng dịch vụ; xây dựng hệ thống vé điện tử, bản đồ thông tin di sản, ứng dụng số hóa tham quan trải nghiệm, phục vụ quản lý hiệu quả và tăng tương tác với du khách.
- Tăng cường sự chỉ đạo của UBND thành phố và các sở ngành nhằm tạo nên cơ chế liên kết điều hành và quản lý vùng du lịch Hội An và các xã/phường trong toàn thành phố Đà Nẵng bao gồm: cơ chế phối hợp trong quản lý lượng khách, phát triển sản phẩm và điều phối hạ tầng. Xây dựng bản đồ du lịch di sản vùng, với Hội An là “hạt nhân”, hướng tới thương hiệu chung “Hội An trong lòng Đà Nẵng”.
- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền phát huy vai trò cộng đồng trong hoạt động bảo tồn phát huy di sản. Bảo tồn di sản phải gắn liền với sự tham gia và hưởng lợi của cộng đồng cư dân Hội An. Người dân cần được đào tạo, nâng cao năng lực phục vụ du lịch di sản, đồng thời được hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động du lịch để tạo động lực bảo tồn lâu dài di sản văn hóa địa phương.
- Quan tâm tăng cường công tác truyền thông và hợp tác quốc tế tranh thủ các nguồn lực hỗ trợ để bảo tồn phát huy di sản; đồng thời không ngừng quảng bá giá trị, thương hiệu du lịch của Hội An và thành phố Đà Nẵng - điểm đến của những Di sản văn hóa thế giới nhằm hướng tới các thị trường khách quốc tế có chi tiêu cao, lưu trú lâu và quan tâm đến trải nghiệm giá trị văn hóa của địa phương.
5. Kết luận
Đô thị cổ Hội An, với những giá trị nổi bật toàn cầu của một Di sản văn hóa thế giới, là nguồn lực quan trọng cho phát triển du lịch bền vững của thành phố Đà Nẵng. Để hiện thực hóa tiềm năng đó, cần sự phối hợp đồng bộ về cơ chế, chính sách và đầu tư trong công tác bảo tồn, phát huy di sản; tăng cường quản lý vùng; nâng cao chất lượng dịch vụ và năng lực đội ngũ làm du lịch. Bảo tồn Hội An không chỉ là giữ gìn một di sản “tĩnh” mà là duy trì một “đô thị sống”, gắn bó với đời sống đương đại; qua đó góp phần định hình mô hình du lịch xanh, thông minh, văn hóa và chất lượng cao mà Đà Nẵng đang hướng tới. Khi đó, lợi ích kinh tế sẽ song hành cùng giá trị văn hóa - xã hội, chuyển trọng tâm từ tăng trưởng số lượng sang phát triển chất lượng và bản sắc.
Với định hướng phát triển đúng đắn của thành phố và tiềm năng sinh thái - nhân văn đặc sắc của Đô thị di sản Hội An, có cơ sở để kỳ vọng rằng trong tương lai gần, Đà Nẵng sẽ trở thành đô thị du lịch dẫn đầu khu vực miền Trung, nơi di sản, thiên nhiên và đô thị đương đại giao thoa, tạo nên lợi thế cạnh tranh bền vững trong khu vực và quốc tế, đồng thời lan tỏa mạnh mẽ hình ảnh Hội An - Đà Nẵng đến bạn bè năm châu.
[1] Ban hành kèm theo Quyết định số 351/QĐ-UBND ngày 11/02/2020 của UBND tỉnh Quảng Nam.
[2] Do UBND tỉnh Quảng Nam ban hành gồm 10 chương, 37 điều, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2021.
[3] Quảng Văn Quý, 25 năm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Hội An, https://hoianheritage.net/vi/
trao-doi-chuyen-nganh/chuyen-de-nghien-cuu-trao-doi/25-nam-bao-ton-va-phat-huy-gia-tri-di-san-van-hoahoi-an-1304.html
trao-doi-chuyen-nganh/chuyen-de-nghien-cuu-trao-doi/25-nam-bao-ton-va-phat-huy-gia-tri-di-san-van-hoahoi-an-1304.html
[4] Phan Sơn, Hội An đón 2,8 triệu lượt khách trong 6 tháng đầu năm 2025, https://baodanang.vn/hoi-an-don-2-8-trieu-luot-khach-trong-6-thang-dau-nam-2025-3157423.html
[5]http://baodautu.vn/phat-trien-da-nang-den-nam-2030-thanh-trung-tam-du-lich-va-dich-vu-chat-luongcao-d176020.html
[6]https://nhansu.vn/phap-luat-viet-nam/chi-tiet-ban-do-hanh-chinh-thanh-pho-da-nang-nam-2025-sau-sapnhap-tinh-32175.html
[7] MICE là từ viết tắt của các tổ hợp từ tiếng Anh là: Meeting (gặp gỡ, hội họp) + Incentive (khen thưởng) +
Conference (hội nghị, hội thảo) + Event (sự kiện, triển lãm). Du lịch MICE tức là hoạt động du lịch kết hợp với hội thảo, hội nghị, khen thưởng, sự kiện, https://pttravel.vn/du-lich-mice-singapore/
Conference (hội nghị, hội thảo) + Event (sự kiện, triển lãm). Du lịch MICE tức là hoạt động du lịch kết hợp với hội thảo, hội nghị, khen thưởng, sự kiện, https://pttravel.vn/du-lich-mice-singapore/
[8] ThS. Hoàng Thị Thu Hương, Viện Khoa học xã hội vùng Trung Bộ và Tây Nguyên, “Phát triển du lịch Hội An
trong bối cảnh mới”, https://kinhtevadubao.vn/phat-trien-du-lich-hoi-an-trong-boi-canh-moi-32029.html
trong bối cảnh mới”, https://kinhtevadubao.vn/phat-trien-du-lich-hoi-an-trong-boi-canh-moi-32029.html
[9] Phát biểu của Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch - Hoàng Đạo Cương tại Hội nghị tổng kết Quy
hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch, giai đoạn 2012 - 2025. https://vietnamnet.vn/thu-truong-bo-van-hoa-hoi-an-can-tan-dung-cac-loithe-de-but-pha-2454561.html
hoạch đầu tư tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An gắn với phát triển du lịch, giai đoạn 2012 - 2025. https://vietnamnet.vn/thu-truong-bo-van-hoa-hoi-an-can-tan-dung-cac-loithe-de-but-pha-2454561.html
Tác giả: Quảng Văn Quý
Nguồn tin: Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa Thế giới Hội An
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
