Tiểu đoàn 2 (V25) Bộ đội địa phương tỉnh Quảng Đà với chiến trường Hội An

         Tiểu đoàn 2 (mật danh V25) thuộc lực lượng vũ trang tỉnh Quảng Đà được thành lập ngày 05/8/1965. Nhiệm vụ được giao của tiểu đoàn là giữ vai trò mũi nhọn, liên tục cơ động thọc sâu, tiến công tiêu diệt các mục tiêu của Mỹ - ngụy trên khắp các địa bàn của tỉnh bằng các hình thức tác chiến như tập kích bí mật, tập kích kết hợp với xung hỏa lực, phục kích kết hợp với vận động tiến công,… Trên chiến trường Hội An, tiểu đoàn đã có khoảng thời gian gắn bó hơn 1 năm, cùng quân và dân địa phương kề vai sát cánh chiến đấu và chiến thắng nhiều trận đánh lớn. Những thắng lợi đó đã trở thành mốc son chói lọi không chỉ trong truyền thống của tiểu đoàn mà còn cả trong phong trào đấu tranh cách mạng của quê hương Hội An anh hùng.

          Đầu năm 1967, tiểu đoàn được lệnh chuyển lực lượng sang địa bàn vùng đông Duy Xuyên hoạt động, hỗ trợ cho phong trào cách mạng ở Hội An. Chiến đấu trên một địa bàn tương đối phức tạp như Hội An với địa hình đồng bằng trống trải, nhiều sông lạch, lực lượng địch đông,… là những trở ngại không nhỏ đối với cán bộ chiến sĩ của tiểu đoàn. Nhưng với lòng dũng cảm, quyết tâm cao, tiểu đoàn đã nhanh chóng vượt qua mọi khó khăn phía trước. Một mặt, tiểu đoàn ra sức luyện tập kỹ chiến thuật tác chiến, một mặt tích cực quan hệ chặt chẽ với địa phương nắm bắt tình hình địch cũng như giải quyết các vấn đề liên quan trong mỗi trận đánh.

         Trận đánh lớn đầu tiên mà tiểu đoàn thực hiện là trận tập kích Cơ quan quận lỵ và Chi khu quân sự Hiếu Nhơn lần thứ nhất diễn ra vào đêm ngày 5/3/1967. Trong trận này, tiểu đoàn cùng lực lượng vũ trang Hội An đã san bằng Cơ quan quận lỵ và Chi khu quân sự Hiếu Nhơn, tiêu diệt toàn bộ quân địch ở đây. Đây là một trong những chiến công vang dội của quân và dân tỉnh Quảng Đà trong chiến dịch Đông Xuân năm 1967.

         Về lại căn cứ củng cố lực lượng, tiểu đoàn tiếp tục điều tra tình hình địch tại các mục tiêu khác ở Hội An để sẵng sàng nhận lệnh chiến đấu. Mục tiêu tiếp theo được cấp trên giao là nhà lao Hội An, nơi đang giam cầm hàng nghìn cán bộ chiến sĩ và đồng bào yêu nước của ta. Chấp hành mệnh lệnh, tiểu đoàn đã phối hợp với lực lượng vũ trang Hội An nhanh chóng điều tra, nắm bắt tình hình địch có liên quan để đề ra phương án hợp đồng chiến đấu phù hợp. Đêm ngày 14/7/1967, lực lượng tiểu đoàn nằm trong đội hình chiến đấu chung đồng loạt nổ súng tấn công tiêu diệt địch trong nhà lao, giải thoát hơn 1.200 đồng bào chiến sĩ, sau đó rút lui an toàn.

          Hơn 1 tháng sau, tiểu đoàn tiếp tục nhận mệnh lệnh phối hợp với lực lượng vũ trang Hội An mở đợt tập kích vào các mục tiêu của địch ở nội ô vào đêm ngày 26/8/1967, trọng điểm là đánh chiếm khu tiểu đoàn công binh 102 của ngụy. Trong trận đánh này, các tổ xung kích của tiểu đoàn 2 thọc sâu đánh chiếm các mục tiêu bên trong, tiêu diệt và bắt giữ toàn bộ quân địch, trong đó có tên tiểu đoàn trưởng.

          Không lâu sau thắng lợi này, tiểu đoàn lại tiếp tục phối hợp với lượng vũ trang Hội An mở cuộc tấn công vào Cơ quan quận lỵ và Chi khu quân sự Hiếu Nhơn lần thứ hai vào đêm ngày 10/9/1967. Trên hướng tấn công chủ yếu do tiểu đoàn đảm trách, các đơn vị đã nhanh chóng đánh chiếm các cứ điểm bên trong, tiêu diệt toàn bộ quân địch.

         Sau thắng lợi này, tiểu đoàn tạm xa chiến trường Hội An để hành quân về vùng B Đại Lộc chiến đấu theo mệnh lệnh của cấp trên. Đến đầu năm 1968, tiểu đoàn lại trở về vùng đông Duy Xuyên đứng chân chuẩn bị cho cuộc tổng tiến công và nổi dậy tết Mậu Thân năm 1968 ở Hội An. Rút kinh nghiệm qua các trận tập kích vừa qua ở Hội An, trên cơ sở phương án tác chiến chung, tiểu đoàn đã tích cực luyện tập chuẩn bị cho trận đánh lớn sắp đến.

        Đêm ngày 29/1/1968, tiểu đoàn vượt sông sang trú quân ở Cẩm Thanh, một bộ phận trinh sát sang Cẩm Châu, Cẩm Hà chuẩn bị chiến trường. Đêm ngày 30/1/1968, cuộc tổng tiến công và nổi dậy ở Hội An bắt đầu. Theo kế hoạch hợp đồng tác chiến, lực lượng tiểu đoàn nổ súng tấn công vào nội ô từ hướng Đông Bắc, đánh vào các mục tiêu quan trọng của địch, nhất là tiểu khu. Cuộc chiến đấu diễn ra ác liệt. Cũng như các hướng tấn công khác, hướng tấn công của tiểu đoàn đã gặp phải khó khăn do địch sau khi bị bất ngờ đã dần ổn định và chuyển sang phản công dữ dội. Để bảo toàn lực lượng, đêm ngày 31/1/1968, tiểu đoàn đã cùng sở chỉ huy chiến dịch rút về căn cứ Trà Quế (Cẩm Hà) để bố trí trận địa, sẵng sàng chống trả khi địch phản kích. Sau trận này, tiểu đoàn còn góp công vào thắng lợi giòn dã của quân và dân Hội An trong chiến dịch Xuân Hè (mật danh X1) diễn ra đêm ngày 4/5/1968.

         Hòa vào thắng lợi chung của phong trào đấu tranh cách mạng ở Hội An trong những năm 1967 - 1968 có đóng góp công sức không nhỏ của tiểu đoàn 2 bộ đội địa phương tỉnh Quảng Đà. Cùng với lực lượng vũ trang Hội An, tiểu đoàn đã liên tục cơ động, liên tục tấn công vào các mục tiêu quan trọng của địch ở nội ô, gây cho chúng những tổn thất nặng nề. Trong những trận đánh đó, tiểu đoàn luôn là lực lượng mũi nhọn luồn sâu, tiến sát đánh mạnh vào đội hình địch. Nhiều tấm gương chiến đấu gan dạ, dũng cảm đã xuất hiện như trong trận tập kích vào khu tiểu đoàn công binh 102 ngụy, đồng chí Thái Văn Xuân, đại đội phó đại đội 3 mặc dù bị thương nặng ở bụng nhưng đã tự băng bó vết thương và tiếp tục chiến đấu, tiêu diệt thêm 26 tên địch, thu 11 súng, đến khi bị gãy thêm cánh tay không thể chiến đấu được mới để đồng đội đưa ra tuyến sau cứu chữa.

         Với những thành tích xuất sắc lập được trong chiến đấu trên chiến trường Hội An riêng, của tỉnh nói chung, ngày 30/8/1995, tiểu đoàn vinh dự được Nhà nước tuyên dương đơn vị anh hùng lực lượng vũ trang - phần thưởng cao quý ghi nhận đóng góp của đơn vị cho sự nghiệp đấu tranh chung giải phóng quê hương, thống nhất nước nhà.
 
* Tài liệu tham khảo:
1 - Tiểu đoàn 2 anh hùng, BCH quân sự thành phố Đà Nẵng, 1997.
2 - Lịch sử Đảng bộ thị xã Hội An (1930 - 1975), Ban chấp hành Đảng bộ thị xã Hội An, 1996.
3 - Hội An - thị xã anh hùng, Ban chấp hành Đảng bộ thị xã Hội An, NXB Đà Nẵng, 1999.