Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An
Thư Đảng bộ thị xã Hội An gửi Đảng bộ thị xã Thanh Hóa
Một lá thư thắm thiết tình đồng chí chiến đấu từ Thanh Hóa thân yêu lại đến với chúng tôi giữa những ngày vác súng cầm gươm cùng cả nước giành thắng lợi cuối cùng. Làm sao nói hết những xúc động của chúng tôi trước những tình cảm chân thành, sâu đậm của đồng chí, đồng bào ngoài đấy.
Trong những năm đau thương, gian khổ nhất từ trong những chiếc cùm của các trại giam, các nhà lao, từ những chiến sĩ trước đèn sám hối, trước máy chém của quân thù, từ những người dân yêu nước trong hàng rào ấp chiến lược, hàng vạn con tim Hội An vẫn hướng về miền Bắc thân yêu, hướng về Bác Hồ kính yêu và vẫn thầm nghĩ rằng hàng ngày, hàng giờ ngoài ấy đang chăm chú theo dõi từng bước đi của chúng ta.
Từ sau ngày đồng khởi, Hội An trở thành một trong những sào huyệt hiểm yếu của quân thù, vừa là sào huyệt cố thủ cuối cùng của bọn ngụy quyền tỉnh, vừa là vị trí án ngữ tiền đồn phía Nam của khu vực bảo vệ ngoại vi Đà Nẵng. Hàng ngàn tên ác ôn lưu vong từ khắp các vùng nông thôn được giải phóng trong tỉnh chạy dạt về đây. Chúng đã thiết lập trên mảnh đất Hội An một hệ thống đồn bót kiên cố hòng có thể chống đỡ trước những ngọn đòn tấn công của quân và dân ta. Chúng đã đổ vào mảnh đất nhỏ bé này một khối lượng vũ khí và quân số rất lớn. Chúng đã thiết lập tại Cẩm Hà một trận địa pháo lớn, có hàng trăm khẩu pháo các loại, trong đó có 50 cây pháo tầm xa. Một chi đội xe bọc thép luôn canh giữ và tuần tiễu nơi này. Xung quanh Hội An được khóa chặt bằng hàng rào lô cốt. Các lô cốt chỉ cách nhau từ 500 - 1000 mét, ở nội ô tất cả các cơ quan (cả dân sự và quân sự) đều được kiến trúc theo lối đồn bốt. Ở các ngã tư đều có lưới thép gai để sẵn hòng rào chặt đường khi quần chúng nổi dậy. Với lối cấu trúc như vậy, vùng nội ô và ngoại ô Hội An đã có hàng trăm lô cốt, đồn bót do các đơn vị sau đây phân phối đóng giữ: 3 đại đội cảnh sát dã chiến, 6 đại đội bảo an, một tiểu đoàn công binh, một tiểu đoàn cơ động của trung đoàn 51, một đại đội tâm lý chiến, một đại đội biệt kích, hàng chục trung đội nghĩa quân và một chi đội xe thiết giáp gồm 6 chiếc tuần tiễu cả ngày lẫn đêm trong thị xã. Trước Tết Mậu Thân, bọn lính thủy đánh bộ Mỹ ở đây bị điều ra chiến trường Trị Thiên và thay cho chúng là 2 tiểu đoàn Nam Triều Tiên thuộc Lữ đoàn “Rồng Xanh”. Chúng còn tập hợp, huấn luyện cho bọn Quốc dân Đảng, ác ôn lưu vong và thành lập được 9 đoàn bình định nông thôn. Đó là chưa kể mạng lưới mật vụ, tình báo, gián điệp của chúng và những tổ chức trá hình của gián điệp Mỹ, Tây Đức, Nhật… Được rải đầy khắp nơi trong Thị xã.
Như vậy, Hội An trên thực tế đã trở thành một cứ điểm quân sự hỗn hợp quan trọng. Để bảo vệ cho sào huyệt này, chúng đã thi hành những tội ác trên đất Hội An. Các loại máy bay trinh sát, trực thăng vũ trang, phản lực và hàng trăm khẩu pháo ở trận địa pháo Cẩm Hà, Núi Quế và hạm đội 7 kiểm soát ngặt và bắn phá ác liệt cả ngày lẫn đêm trên những dòng sông quanh Hội An. Chúng đã nhiều lần đốt phá, chặt cả hàng trăm ghe nghề, dàn lưới của đồng bào ngư nghiệp ở dọc bờ biển Cửa Đại, chúng muốn biến các nơi đây là những nơi đánh cá có tiếng lâu nay không còn một bóng thuyền thấp thoáng. Trong âm mưu lập vành đai trắng xung quanh Hội An, giặc Mỹ và tay sai đã gây ra ở đây những món nợ máu chồng chất. Nhiều xóm thôn đông dân ở Trường Lệ, Trà Quế, Cẩm Thanh… nay chỉ còn là những vùng đất hoang vu, cỏ mọc ngập đầu người. Chúng đã dùng súng gươm và mọi thủ đoạn dã man nhất như hai tên lính Mỹ nai lưng khiêng một chị phụ nữ đang ở cữ, hoặc một bà già đang đau liệt giường, nhằm lùa tát hàng vạn người ở các vùng nay vào trại tập trung man rợ mà chúng thường gọi là “Trại binh cư”, “ấp tân sinh”… Đói rét, bệnh tật, chết chóc đang bao trùm lên các khu vực này, nhiều vùng chúng đã thi hành chính sách “ba sạch” một cách triệt để. Tháng 2 năm 1968, cùng một lúc bọn Nam Triều Tiên đã giết 11 ngư dân Cẩm An đang trên đường đi đánh cá về rồi kéo xác những người này vùi dưới rãnh khoai. Một em bé chưa đầy 10 tuổi đã bị chúng dìm vào chum nước đến chết rồi bỏ đi. Man rợ hơn, ngày 24 tháng 2 năm 1968, bọn Nam Triều Tiên lại ập vào xã Cẩm Hải thi nhau cướp bóc, hãm hiếp, chém giết tàn bạo một lúc 120 người hầu hết là phụ nữ, em bé và cụ già. Giết xong chúng cho xe bọc thép đến chà nát xác những người bị giết cùng với nhà cửa, ruộng vườn của họ. Bùn đất lẫn lộn với máu xương, đau thương và căm giận ngút trời kể sao cho xiết.
Kẻ thù đã và đang muốn dùng sắt thép và cường bạo để đè bẹp những tấm lòng yêu nước của Hội An. Nhưng cũng chính trong thử thách đó, Hội An đã lớn và lớn nhanh hơn như Phù Đổng. Hội An đang trên đường cùng cả nước đứng lên quyết giữ trọn lời thề độc lập. Từ hai bàn tay trắng, ngày nay người Hội An đã có thể có đủ phương tiện trong tay tiêu diệt kẻ thù. Những người quân khí Hội An đã trưởng thành từ những tay búa, tay dao rèn chông sắt, vót chông tre, với tinh thần tự lực cánh sinh, lấy vũ khí địch diệt địch, ngày nay Hội An đã có thể cung cấp hàng tấn thuốc nổ cho những trận đánh lớn và có thể tạo ra hàng chục loại vũ khí chất nổ để tiêu diệt kẻ thù, đồng chí Phạm Thị Hồng, một cô gái 18 tuổi đã dũng cảm phá những trái bom địch nặng hàng tấn lấy thuốc nổ cung cấp cho chiến trường. Những rừng chông, bãi mìn tự tạo đã khép chặt chung quanh Hội An. Nhiều lần địch dùng hàng tiểu đoàn mà không vào được một xóm nhỏ. Mìn hai lần san bằng quận Hiếu Nhơn, mìn bẻ khóa nhà lao giải thoát cho gần 1.200 đồng bào, đồng chí. Mìn của du kích Cẩm Thanh dìm hàng loạt hải thuyền địch xuống lòng sông Cửa Đại. Mìn của du kích Cẩm Kim diệt gọn Ban Chỉ huy, giết tên thiếu tá Cao, bẻ gãy cuộc càn của hàng tiểu đoàn địch ngay từ phút đầu. Mìn nổ khắp thôn xóm mỗi khi có bàn chân của địch lùng lội trên đất Hội An. Nhiều cuộc càn, quân bộ chỉ mò theo vết xe bọc thép, vậy mà phải ăn mìn.
Quân thù càng hung hăng, càng gây nhiều tội ác, người Hội An càng có nhiều dũng khí trả thù. Trận địa pháo Cẩm Hà nhiều lần bị tấn bị tấn công dữ dội, hàng trăm khẩu pháo các loại bị tiêu diệt. Tiểu đoàn công binh bị tấn công, Vũ Huy Minh, Thiếu tá Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn này bị bắt sống Mỹ. Nam Triều Tiên đến Hội An, Hội An lại bắt sống Nam Triều Tiên. Chiếc đồng hồ mà chúng tôi tặng đồng bào, đồng chí thị xã Thanh Hóa đây là chiến lợi phẩm của một cán bộ nữ và du kích xã Cẩm An trong trận lập mưu bắt sống 2 tên giặc Nam triều Tiên ngày 17 tháng 1 năm 1968.
Trong cuộc chiến đấu vô cùng gian khổ này, trên quê hương chúng tôi đã xuất hiện biết bao nhiêu cá nhân, những tập thể sáng ngời tình yêu nước và chủ nghĩa xã hội anh hùng cách mạng. Trên vành đai trắng chung quanh Hội An, hàng trăm tổ du kích ngủ đất, nằm sương ngày đêm quần lộn với quân thù. Nhiều chiến công của họ khiến cho địch phải kinh ngạc. Đồng chí Thái, du kích Cẩm An trong một đêm cùng đồng đội đi công tác bị địch phục kích đã anh dũng đánh lui một tiểu đội Mỹ, diệt 8 tên, bảo vệ cho đồng đội được an toàn. Đồng chí Nhân đã dũng cảm, mưu trí diệt ác ôn khét tiếng Lư tại đồn Gành giữa ban ngày…
Song song với vũ trang, phong trào đấu tranh chính trị cũng phát triển mạnh mẽ và mỗi ngày một quyết liệt. Mười ngàn đồng bào Hội An vũ trang nổi dậy làm chủ Hội An 60 ngày trong một vụ Phật giáo tháng 5 năm 1966 là một trong những đỉnh cao của phong trào này. Thường sau các trận lớn của ta, sau những lần khủng bố thảm sát của kẻ thù, hàng trăm cuộc đấu tranh của nhân dân nội - ngoại ô đã nổ ra đòi chồng con, đòi tự do dân chủ, vạch mặt tội ác của quân thù. Hàng trăm đồng bào Cẩm Hà đã dùng gậy gộc đuổi lính Nam Triều Tiên chạy không ngó lại khi chúng đến đây dở hành động cướp bóc, hãm hiếp.
Cuộc tổng tiến công và nổi dậy liên tục của hàng vạn nhân dân Hội An từ đầu Xuân Mậu Thân đến nay là biểu hiện rực rỡ của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của thế tiến công mãnh liệt của quân dân Hội An. Làm sao có thể nói hết khí thế như sóng trào bão cuốn ấy trong những ngày sôi nổi này. Hội An đã chính thức bước vào mùa Xuân 1968 bằng những ánh chớp giật của các cỡ súng diệt khu công binh, phá nát đặc khu, diệt đồn Ngọc Thành, làm chủ Cẩm Nam và trong những tiếng thét xé trời của hơn mười nghìn quần chúng cầm cây, dây, giáo, mác tràn lên Trường Lệ, vây chặt Cồn Chài. Người này ngã xuống, người kia xông tới trước những làn đạn điên loạn rẫy chết của quân thù.
Hội An mãi mãi còn vang tiếng hô xông lên của Mẹ Thuận (Cẩm Châu) trước giờ ngã xuống. Quân thù mãi mãi kinh hoàng trước những tiếng nổ mở đường của em X (Cẩm Châu) dẫn đầu mũi quân vũ trang khởi nghĩa tiến vào thị xã. Phố phường Hội An đang dang rộng cánh tay chào đón hàng vạn đứa con thân yêu của mình nổi dậy giành lại tự do, đòi lại cuộc đời. Nhiều gia đình nội ô đã săn sóc, đùm bọc các chiến sỹ giải phóng bị lạc, bị thương hàng chục ngày giữa sự kiểm soát nghiêm ngặt và khủng bố dã man của kẻ thù. Kẹo bánh, nước cam, bia để đầy dọc những đường tiến quân của ta vào thị xã. Hàng ngàn người dân Hội An đã gia nhập đội quân hậu cần, sẵn sàng giải quyết mọi yêu cầu của chiến trường.
Chúng tôi viết lá thư này gửi đồng bào, đồng chí giữa tiếng súng tiến công đồng loạt của Hội An đang nổ ra giòn giã ngay giữa lòng thị xã. Đêm 4 rạng ngày 5 tháng 5, Hội An đã diệt và bắt sống hơn 300 tên địch hầu hết là bọn ác ôn, tiến công và tiêu diệt nhiều đồn bót địch. Trong trận này hai đồng chí đoàn viên Tống Văn Sương và Đỗ Trọng Hường đã luồn sâu giữa lòng thị xã dùng lựu đạn, thủ pháo diệt gọn ổ gồm 60 tên ác ôn và một tiểu đội cảnh sát dã chiến canh giữ, làm tròn nhiệm vụ 2 đồng chí đã hy sinh anh dũng. Cuộc chiến đấu đang tiếp diễn rất quyết liệt. Quân và dân Hội An còn phải trải qua nhiều thử thách hy sinh nhưng cũng chính lúc này, niềm tin toàn thắng đang thúc giục chúng tôi mạnh hơn bao giờ hết. Chúng tôi hiểu rằng: trong cuộc chiến đấu này, cùng với sự hỗ trợ của quân và dân Hội An, có sự chi viện trọn tình vẹn nghĩa của nhân dân miền Bắc nói chung, của đồng bào, đồng chí Thanh Hóa nói riêng. Mỗi chiến công trong cuộc chiến đấu này không những là sự đóng góp xương máu của bản thân nhân dân Hội An mà có cả những giọt mồ hôi, những dòng máu của đồng bào, đồng chí ta ngoài ấy.
Nguyễn Bá Ngọc, Nguyễn Viết Xuân, tiểu đội gái dân quân Nam Ngạn… là những tấm gương sáng ngời tình đoàn kết chiến đấu giữa hai Đảng bộ và nhân dân hai thị xã chúng ta. Những chiến sỹ pháo binh bảo vệ cầu Hàm Rồng, bảo vệ những nẻo đường ra tiền tuyến phải chăng cũng đã mở đường để Hội An cùng cả nước đi đến thắng lợi hoàn toàn. Những người du kích Thanh Hóa bắn rơi máy bay Mỹ ngay trên những cánh đồng năm tấn phải chăng đã chia sẻ với những người du kích Hội An ruột thịt của mình. Cuộc chiến đấu gian khổ của những người nông dân Thanh Hóa trong xưởng máy phải chăng là những dòng máu của hậu phương đã tiếp cho tiền tuyến càng vững vàng tay súng diệt thù…
Thanh Hóa rất xứng đáng là quê hương của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn anh hùng. Hội An với truyền thống khởi nghĩa tháng Tám nguyện xứng đáng là đứa con yêu của một xứ sở “Trung dũng kiên cường đi đầu diệt Mỹ”. Lòng chúng ta cùng hướng về một mục đích như dòng sông Mã, sông Chu, sông Thu Bồn, Trường Giang chảy về hướng mặt trời lên vậy.
Toàn thể đảng viên, cán bộ, chiến sỹ và đồng bào Hội An xin gửi đến miền Bắc yêu thương, đến thị xã Thanh Hóa ruột thịt niềm tin sắt đá đó của chúng tôi.
Trong cơn rẫy chết, giặc Mỹ và bè lũ Thiệu - Kỳ sẽ còn vùng vẫy điên cuồng gây nhiều tội ác, cuộc chiến đấu sẽ diễn ra với mức độ cực kỳ ác liệt, nhưng với lòng yêu nước tha thiết và chí căm thù giặc sâu sắc của quân dân Hội An, được sự chi viện chí tình của đồng chí, đồng bào ngoài ấy, chúng tôi nguyện liên tục nổ súng, tất cả vũ trang đứng dậy đánh gục kẻ thù, vững vàng cùng Thanh Hóa và cả nước đi đến ngày toàn thắng.
Kính chúc toàn Đảng bộ, cán bộ, chiến sỹ và nhân dân Thanh Hóa anh hùng mạnh khỏe, giành được những chiến công xuất sắc nhất trong những cuộc chiến đấu mới.
Từ sau ngày đồng khởi, Hội An trở thành một trong những sào huyệt hiểm yếu của quân thù, vừa là sào huyệt cố thủ cuối cùng của bọn ngụy quyền tỉnh, vừa là vị trí án ngữ tiền đồn phía Nam của khu vực bảo vệ ngoại vi Đà Nẵng. Hàng ngàn tên ác ôn lưu vong từ khắp các vùng nông thôn được giải phóng trong tỉnh chạy dạt về đây. Chúng đã thiết lập trên mảnh đất Hội An một hệ thống đồn bót kiên cố hòng có thể chống đỡ trước những ngọn đòn tấn công của quân và dân ta. Chúng đã đổ vào mảnh đất nhỏ bé này một khối lượng vũ khí và quân số rất lớn. Chúng đã thiết lập tại Cẩm Hà một trận địa pháo lớn, có hàng trăm khẩu pháo các loại, trong đó có 50 cây pháo tầm xa. Một chi đội xe bọc thép luôn canh giữ và tuần tiễu nơi này. Xung quanh Hội An được khóa chặt bằng hàng rào lô cốt. Các lô cốt chỉ cách nhau từ 500 - 1000 mét, ở nội ô tất cả các cơ quan (cả dân sự và quân sự) đều được kiến trúc theo lối đồn bốt. Ở các ngã tư đều có lưới thép gai để sẵn hòng rào chặt đường khi quần chúng nổi dậy. Với lối cấu trúc như vậy, vùng nội ô và ngoại ô Hội An đã có hàng trăm lô cốt, đồn bót do các đơn vị sau đây phân phối đóng giữ: 3 đại đội cảnh sát dã chiến, 6 đại đội bảo an, một tiểu đoàn công binh, một tiểu đoàn cơ động của trung đoàn 51, một đại đội tâm lý chiến, một đại đội biệt kích, hàng chục trung đội nghĩa quân và một chi đội xe thiết giáp gồm 6 chiếc tuần tiễu cả ngày lẫn đêm trong thị xã. Trước Tết Mậu Thân, bọn lính thủy đánh bộ Mỹ ở đây bị điều ra chiến trường Trị Thiên và thay cho chúng là 2 tiểu đoàn Nam Triều Tiên thuộc Lữ đoàn “Rồng Xanh”. Chúng còn tập hợp, huấn luyện cho bọn Quốc dân Đảng, ác ôn lưu vong và thành lập được 9 đoàn bình định nông thôn. Đó là chưa kể mạng lưới mật vụ, tình báo, gián điệp của chúng và những tổ chức trá hình của gián điệp Mỹ, Tây Đức, Nhật… Được rải đầy khắp nơi trong Thị xã.
Như vậy, Hội An trên thực tế đã trở thành một cứ điểm quân sự hỗn hợp quan trọng. Để bảo vệ cho sào huyệt này, chúng đã thi hành những tội ác trên đất Hội An. Các loại máy bay trinh sát, trực thăng vũ trang, phản lực và hàng trăm khẩu pháo ở trận địa pháo Cẩm Hà, Núi Quế và hạm đội 7 kiểm soát ngặt và bắn phá ác liệt cả ngày lẫn đêm trên những dòng sông quanh Hội An. Chúng đã nhiều lần đốt phá, chặt cả hàng trăm ghe nghề, dàn lưới của đồng bào ngư nghiệp ở dọc bờ biển Cửa Đại, chúng muốn biến các nơi đây là những nơi đánh cá có tiếng lâu nay không còn một bóng thuyền thấp thoáng. Trong âm mưu lập vành đai trắng xung quanh Hội An, giặc Mỹ và tay sai đã gây ra ở đây những món nợ máu chồng chất. Nhiều xóm thôn đông dân ở Trường Lệ, Trà Quế, Cẩm Thanh… nay chỉ còn là những vùng đất hoang vu, cỏ mọc ngập đầu người. Chúng đã dùng súng gươm và mọi thủ đoạn dã man nhất như hai tên lính Mỹ nai lưng khiêng một chị phụ nữ đang ở cữ, hoặc một bà già đang đau liệt giường, nhằm lùa tát hàng vạn người ở các vùng nay vào trại tập trung man rợ mà chúng thường gọi là “Trại binh cư”, “ấp tân sinh”… Đói rét, bệnh tật, chết chóc đang bao trùm lên các khu vực này, nhiều vùng chúng đã thi hành chính sách “ba sạch” một cách triệt để. Tháng 2 năm 1968, cùng một lúc bọn Nam Triều Tiên đã giết 11 ngư dân Cẩm An đang trên đường đi đánh cá về rồi kéo xác những người này vùi dưới rãnh khoai. Một em bé chưa đầy 10 tuổi đã bị chúng dìm vào chum nước đến chết rồi bỏ đi. Man rợ hơn, ngày 24 tháng 2 năm 1968, bọn Nam Triều Tiên lại ập vào xã Cẩm Hải thi nhau cướp bóc, hãm hiếp, chém giết tàn bạo một lúc 120 người hầu hết là phụ nữ, em bé và cụ già. Giết xong chúng cho xe bọc thép đến chà nát xác những người bị giết cùng với nhà cửa, ruộng vườn của họ. Bùn đất lẫn lộn với máu xương, đau thương và căm giận ngút trời kể sao cho xiết.
Kẻ thù đã và đang muốn dùng sắt thép và cường bạo để đè bẹp những tấm lòng yêu nước của Hội An. Nhưng cũng chính trong thử thách đó, Hội An đã lớn và lớn nhanh hơn như Phù Đổng. Hội An đang trên đường cùng cả nước đứng lên quyết giữ trọn lời thề độc lập. Từ hai bàn tay trắng, ngày nay người Hội An đã có thể có đủ phương tiện trong tay tiêu diệt kẻ thù. Những người quân khí Hội An đã trưởng thành từ những tay búa, tay dao rèn chông sắt, vót chông tre, với tinh thần tự lực cánh sinh, lấy vũ khí địch diệt địch, ngày nay Hội An đã có thể cung cấp hàng tấn thuốc nổ cho những trận đánh lớn và có thể tạo ra hàng chục loại vũ khí chất nổ để tiêu diệt kẻ thù, đồng chí Phạm Thị Hồng, một cô gái 18 tuổi đã dũng cảm phá những trái bom địch nặng hàng tấn lấy thuốc nổ cung cấp cho chiến trường. Những rừng chông, bãi mìn tự tạo đã khép chặt chung quanh Hội An. Nhiều lần địch dùng hàng tiểu đoàn mà không vào được một xóm nhỏ. Mìn hai lần san bằng quận Hiếu Nhơn, mìn bẻ khóa nhà lao giải thoát cho gần 1.200 đồng bào, đồng chí. Mìn của du kích Cẩm Thanh dìm hàng loạt hải thuyền địch xuống lòng sông Cửa Đại. Mìn của du kích Cẩm Kim diệt gọn Ban Chỉ huy, giết tên thiếu tá Cao, bẻ gãy cuộc càn của hàng tiểu đoàn địch ngay từ phút đầu. Mìn nổ khắp thôn xóm mỗi khi có bàn chân của địch lùng lội trên đất Hội An. Nhiều cuộc càn, quân bộ chỉ mò theo vết xe bọc thép, vậy mà phải ăn mìn.
Quân thù càng hung hăng, càng gây nhiều tội ác, người Hội An càng có nhiều dũng khí trả thù. Trận địa pháo Cẩm Hà nhiều lần bị tấn bị tấn công dữ dội, hàng trăm khẩu pháo các loại bị tiêu diệt. Tiểu đoàn công binh bị tấn công, Vũ Huy Minh, Thiếu tá Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn này bị bắt sống Mỹ. Nam Triều Tiên đến Hội An, Hội An lại bắt sống Nam Triều Tiên. Chiếc đồng hồ mà chúng tôi tặng đồng bào, đồng chí thị xã Thanh Hóa đây là chiến lợi phẩm của một cán bộ nữ và du kích xã Cẩm An trong trận lập mưu bắt sống 2 tên giặc Nam triều Tiên ngày 17 tháng 1 năm 1968.
Trong cuộc chiến đấu vô cùng gian khổ này, trên quê hương chúng tôi đã xuất hiện biết bao nhiêu cá nhân, những tập thể sáng ngời tình yêu nước và chủ nghĩa xã hội anh hùng cách mạng. Trên vành đai trắng chung quanh Hội An, hàng trăm tổ du kích ngủ đất, nằm sương ngày đêm quần lộn với quân thù. Nhiều chiến công của họ khiến cho địch phải kinh ngạc. Đồng chí Thái, du kích Cẩm An trong một đêm cùng đồng đội đi công tác bị địch phục kích đã anh dũng đánh lui một tiểu đội Mỹ, diệt 8 tên, bảo vệ cho đồng đội được an toàn. Đồng chí Nhân đã dũng cảm, mưu trí diệt ác ôn khét tiếng Lư tại đồn Gành giữa ban ngày…
Song song với vũ trang, phong trào đấu tranh chính trị cũng phát triển mạnh mẽ và mỗi ngày một quyết liệt. Mười ngàn đồng bào Hội An vũ trang nổi dậy làm chủ Hội An 60 ngày trong một vụ Phật giáo tháng 5 năm 1966 là một trong những đỉnh cao của phong trào này. Thường sau các trận lớn của ta, sau những lần khủng bố thảm sát của kẻ thù, hàng trăm cuộc đấu tranh của nhân dân nội - ngoại ô đã nổ ra đòi chồng con, đòi tự do dân chủ, vạch mặt tội ác của quân thù. Hàng trăm đồng bào Cẩm Hà đã dùng gậy gộc đuổi lính Nam Triều Tiên chạy không ngó lại khi chúng đến đây dở hành động cướp bóc, hãm hiếp.
Cuộc tổng tiến công và nổi dậy liên tục của hàng vạn nhân dân Hội An từ đầu Xuân Mậu Thân đến nay là biểu hiện rực rỡ của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của thế tiến công mãnh liệt của quân dân Hội An. Làm sao có thể nói hết khí thế như sóng trào bão cuốn ấy trong những ngày sôi nổi này. Hội An đã chính thức bước vào mùa Xuân 1968 bằng những ánh chớp giật của các cỡ súng diệt khu công binh, phá nát đặc khu, diệt đồn Ngọc Thành, làm chủ Cẩm Nam và trong những tiếng thét xé trời của hơn mười nghìn quần chúng cầm cây, dây, giáo, mác tràn lên Trường Lệ, vây chặt Cồn Chài. Người này ngã xuống, người kia xông tới trước những làn đạn điên loạn rẫy chết của quân thù.
Hội An mãi mãi còn vang tiếng hô xông lên của Mẹ Thuận (Cẩm Châu) trước giờ ngã xuống. Quân thù mãi mãi kinh hoàng trước những tiếng nổ mở đường của em X (Cẩm Châu) dẫn đầu mũi quân vũ trang khởi nghĩa tiến vào thị xã. Phố phường Hội An đang dang rộng cánh tay chào đón hàng vạn đứa con thân yêu của mình nổi dậy giành lại tự do, đòi lại cuộc đời. Nhiều gia đình nội ô đã săn sóc, đùm bọc các chiến sỹ giải phóng bị lạc, bị thương hàng chục ngày giữa sự kiểm soát nghiêm ngặt và khủng bố dã man của kẻ thù. Kẹo bánh, nước cam, bia để đầy dọc những đường tiến quân của ta vào thị xã. Hàng ngàn người dân Hội An đã gia nhập đội quân hậu cần, sẵn sàng giải quyết mọi yêu cầu của chiến trường.
Chúng tôi viết lá thư này gửi đồng bào, đồng chí giữa tiếng súng tiến công đồng loạt của Hội An đang nổ ra giòn giã ngay giữa lòng thị xã. Đêm 4 rạng ngày 5 tháng 5, Hội An đã diệt và bắt sống hơn 300 tên địch hầu hết là bọn ác ôn, tiến công và tiêu diệt nhiều đồn bót địch. Trong trận này hai đồng chí đoàn viên Tống Văn Sương và Đỗ Trọng Hường đã luồn sâu giữa lòng thị xã dùng lựu đạn, thủ pháo diệt gọn ổ gồm 60 tên ác ôn và một tiểu đội cảnh sát dã chiến canh giữ, làm tròn nhiệm vụ 2 đồng chí đã hy sinh anh dũng. Cuộc chiến đấu đang tiếp diễn rất quyết liệt. Quân và dân Hội An còn phải trải qua nhiều thử thách hy sinh nhưng cũng chính lúc này, niềm tin toàn thắng đang thúc giục chúng tôi mạnh hơn bao giờ hết. Chúng tôi hiểu rằng: trong cuộc chiến đấu này, cùng với sự hỗ trợ của quân và dân Hội An, có sự chi viện trọn tình vẹn nghĩa của nhân dân miền Bắc nói chung, của đồng bào, đồng chí Thanh Hóa nói riêng. Mỗi chiến công trong cuộc chiến đấu này không những là sự đóng góp xương máu của bản thân nhân dân Hội An mà có cả những giọt mồ hôi, những dòng máu của đồng bào, đồng chí ta ngoài ấy.
Nguyễn Bá Ngọc, Nguyễn Viết Xuân, tiểu đội gái dân quân Nam Ngạn… là những tấm gương sáng ngời tình đoàn kết chiến đấu giữa hai Đảng bộ và nhân dân hai thị xã chúng ta. Những chiến sỹ pháo binh bảo vệ cầu Hàm Rồng, bảo vệ những nẻo đường ra tiền tuyến phải chăng cũng đã mở đường để Hội An cùng cả nước đi đến thắng lợi hoàn toàn. Những người du kích Thanh Hóa bắn rơi máy bay Mỹ ngay trên những cánh đồng năm tấn phải chăng đã chia sẻ với những người du kích Hội An ruột thịt của mình. Cuộc chiến đấu gian khổ của những người nông dân Thanh Hóa trong xưởng máy phải chăng là những dòng máu của hậu phương đã tiếp cho tiền tuyến càng vững vàng tay súng diệt thù…
Thanh Hóa rất xứng đáng là quê hương của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn anh hùng. Hội An với truyền thống khởi nghĩa tháng Tám nguyện xứng đáng là đứa con yêu của một xứ sở “Trung dũng kiên cường đi đầu diệt Mỹ”. Lòng chúng ta cùng hướng về một mục đích như dòng sông Mã, sông Chu, sông Thu Bồn, Trường Giang chảy về hướng mặt trời lên vậy.
Toàn thể đảng viên, cán bộ, chiến sỹ và đồng bào Hội An xin gửi đến miền Bắc yêu thương, đến thị xã Thanh Hóa ruột thịt niềm tin sắt đá đó của chúng tôi.
Trong cơn rẫy chết, giặc Mỹ và bè lũ Thiệu - Kỳ sẽ còn vùng vẫy điên cuồng gây nhiều tội ác, cuộc chiến đấu sẽ diễn ra với mức độ cực kỳ ác liệt, nhưng với lòng yêu nước tha thiết và chí căm thù giặc sâu sắc của quân dân Hội An, được sự chi viện chí tình của đồng chí, đồng bào ngoài ấy, chúng tôi nguyện liên tục nổ súng, tất cả vũ trang đứng dậy đánh gục kẻ thù, vững vàng cùng Thanh Hóa và cả nước đi đến ngày toàn thắng.
Kính chúc toàn Đảng bộ, cán bộ, chiến sỹ và nhân dân Thanh Hóa anh hùng mạnh khỏe, giành được những chiến công xuất sắc nhất trong những cuộc chiến đấu mới.
Ngày 6 -5 - 1968
Lưu tại Văn phòng Thành ủy Thanh Hóa
Lưu tại Văn phòng Thành ủy Thanh Hóa
(Trích sách: 50 năm nghĩa tình Thanh Hóa - Quảng Nam 1960 - 2010, Nxb: Thanh Hóa - 2010, tr 305 - 311)
Nguồn tin: Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản Văn hóa Hội An
Chú ý: Việc đăng lại bài viết trên ở website hoặc các phương tiện truyền thông khác mà không ghi rõ nguồn http://hoianheritage.net là vi phạm bản quyền
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
