Cẩm Hải nhị cung hay chùa Bà Mụ?

Trong chiến tranh, lòng người ly tán nên chuyện thờ phượng, bảo tồn di tích có phần chểnh mảng. Cẩm Hải nhị cung dần hoang phế lụi tàn, làng Minh Hương không đủ kinh phí tu bổ nên vào năm 1965, đại diện làng Minh Hương đành phải hiến khuôn viên này cho Tỉnh hội Phật giáo Quảng Nam để làm trường Bồ Đề dạy Phật học. Cả hai bên đều thống nhất giữ phần kiến trúc cổng để lưu lại di tích cho hậu thế sau này. Hiện tại khu vực này là Trường THCS Nguyễn Duy Hiệu, Hội An. 

Cũng trong chiến tranh, khu vực hồ sen trước mặt tiền của hai cung đã bị công binh san lấp để làm trại gia binh cho binh lính của chế độ Sài Gòn. Do không được chăm sóc, tu bổ nên di tích này ngày càng xuống cấp trầm trọng.    

 … đến chuyện định danh

Giải tỏa đền bù, trùng tu lại di tích cổng Cẩm Hải nhị cung là một việc mong chờ của người dân phố Hội; đồng thời cũng làm đau đầu giới quản lý di tích hàng chục năm nay. Vì vậy việc trùng tu hoàn chỉnh di tích này thực sự là một cố gắng lớn của chính quyền Hội An, cũng là niềm vui của người dân phố Hội sau hơn nữa thế kỷ di tích này bị lu lấp.

Tuy nhiên, hiện nay tấm bia đá định danh di tích lại dán bằng decal gây không ít thắc mắc đối với nhiều người địa phương, cũng như du khách.

Ông Nguyễn Chí Trung - Giám đốc Trung tâm Quản lý bảo tồn di tích Hội An cho biết: “Cái tên “Tam quan chùa Bà Mụ” đã đi vào tiềm thức của người dân địa phương hơn nửa thế kỷ nay, nó cũng được ghi vào nhiều văn bản hành chính cũng như nghiên cứu. Mặt khác, xét về bảo tồn lại phải tôn trọng nguyên gốc mọi chi tiết liên quan đến di tích, theo nguyên tắc lại phải giữ tên nguyên khởi là “Cẩm Hải nhị cung”. Do vẫn còn nhiều xu hướng khác nhau trong việc định danh cho di tích này, nên việc dán decal chỉ là tạm thời để tham khảo dư luận trước khi quyết định”. Thiết nghĩ, đây là một cách làm rất cẩn trọng của Trung tâm Quản lý bảo tồn di tích Hội An khi chưa thống nhất được chuyện định danh cho di tích này. 

Thiển nghĩ, theo chuyên môn của ngành bảo tồn, dựa trên bia đá và sách vở như đã dẫn ở trên; đồng thời tham khảo thêm những dấu tích còn lại ở trên hai cổng lớn có hai biển hiệu được gắn chữ bằng sứ “Cẩm Hà môn” và “Hải Bình môn”, thì việc chọn tên “Di tích Cẩm Hải nhị cung” có thể là lựa chọn khả dĩ.

Thực tế ở Hội An vẫn có những di tích rơi vào tình trạng này. Như dân gian thường gọi là chùa Âm Bổn, hay chùa Ông… thì đích danh của những nơi này vẫn là “Triều Châu Hội quán”, hay “Trừng Hán cung”... và nhiều những di tích khác tên gốc vẫn khác với tên thông tục là chuyện thường tình.

Hơn nữa chuyện này cũng đã từng có tiền lệ, tại thủ đô Hà Nội lúc phát lộ ra những di chỉ của Hoàng thành Thăng Long, giới học thuật trong nước đã không ngần ngại định danh “Di tích Hoàng thành Thăng Long” là điều có thể xác tín.

Việc định danh cho một di tích để lại trên bia đá cho ngàn đời sau là chuyện hệ trọng. Mọi sự giải bày trên đây chỉ đơn thuần là ý kiến của cá nhân người viết. Những mong có sự góp ý của các bậc thức giả đương thời để cho công việc trùng tu di tích này có được kết quả mỹ mãn.

31/12/2018 08:32 | QUẢNG NAM ONLINE